Η ανάπτυξη του κάθε παιδιού είναι διαφορετική και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Υπάρχουν όμως κάποιες δεξιότητες τις οποίες πρέπει το παιδί να κατέχει μέχρι κάποια ηλικία. Συνήθως, οι δυσκολίες ή οι αδυναμίες εντοπίζονται πρώτα από τον εκπαιδευτικό, τους γονείς ή από άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος. Να σημειωθεί πως η σύγκριση με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας τις περισσότερες φορές δεν μπορεί να δείξει με ακρίβεια αν ένα παιδί όντως αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία και πρέπει η αξιολόγηση να γίνεται εξατομικευμένα.
Όταν αναφερόμαστε σε δυσκολίες κατά τη νηπιακή ηλικία εννοούμε δυσκολίες στην προφορική έκφραση, στο συντονισμό των κινήσεων, στην κοινωνικοποίηση, στη συγκέντρωση, στην προσαρμογή κ.ά.
Πρέπει να τονίσουμε, πως όλα τα παιδιά μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες σε αρκετά από τα πιο πάνω, άρα δεν πρέπει να ανησυχούμε με την παραμικρή δυσκολία.
Αξίζει να μας ανησυχήσει μια δυσκολία και να ζητήσουμε βοήθεια όταν:
- Υπάρχει για μεγάλο διάστημα χωρίς βελτίωση
- Επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το παιδί
- Παρουσιάζεται σε διάφορα πλαίσια, δηλαδή από το σπίτι μέχρι τις εξωσχολικές δραστηριότητες και το σχολείο
- Όταν οι δυσκολίες εξακολουθούν να υφίστανται παρόλο που έχουν γίνει κάποιες απλές παρεμβάσεις από τους γονείς και τον εκπαιδευτικό
Επίσης, τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν δυσκολίες ξαφνικά, λόγω κάποιας αλλαγής στο οικογενειακό περιβάλλον (διαζύγιο, η γέννηση ενός αδερφιού κ.ά.) ή στο σχολικό περιβάλλον (αλλαγή σχολείου, μετάβαση σε ψηλότερη βαθμίδα κ.ά.). Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντικό πρωτίστως να στηρίξουμε συναισθηματικά το παιδί και να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που θα νιώθει ασφάλεια και ελευθερία έκφρασης.
Το νηπιαγωγείο είναι μια πολύ σημαντική περίοδος στη ζωή ενός παιδιού, αφού είναι το πλαίσιο στο οποίο θα τεθούν οι βάσεις για την εκπαίδευση του αλλά και για την κοινωνικοποίηση σε ένα περιβάλλον πέραν του οικογενειακού. Οι βάσεις αυτές θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την εξελικτική του πορεία.
Ο έγκαιρος εντοπισμός μιας τέτοιας δυσκολίας, θα δώσει την ευκαιρία στο παιδί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις προκλήσεις και να μειώσει τις πιθανότητες μειωμένης λειτουργικότητας μελλοντικά. Υπάρχει η αντίληψη πως το παιδί πρέπει να πάει στο δημοτικό για να διαγνωστεί και να λάβει επαγγελματική βοήθεια αλλά αυτό αποτελεί μύθο. Οι σωστά καταρτισμένοι επαγγελματίες σε συνεργασία με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί από νηπιακή ηλικία να διαχειριστεί τις δυσκολίες του και να αναπτύξει δεξιότητες.
Ας δούμε λοιπόν κάποιες δυσκολίες που μπορούν να εντοπιστούν σε παιδιά προσχολικής ηλικίας:
Συγκέντρωση/Απόσπαση Προσοχής
Το παιδί δυσκολεύεται ή αδυνατεί να:
- ολοκληρώσει μια δραστηριότητα με την οποία ασχολείται
- παρακολουθήσει ένα διάλογο
- συγκεντρωθεί σε μια ολόκληρη ιστορία
- αποσπάται εύκολα η προσοχή του είτε από εξωγενείς παράγοντες είτε από τις ίδιες του τις σκέψεις
Κοινωνικοποίηση
Το παιδί:
- δυσκολεύεται να συνεργαστεί και να παίξει με άλλα παιδιά
- απομονώνεται
- αποφεύγει τα υπόλοιπα παιδιά
Δυσκολίες λεπτής κίνησης
Ένα παιδί μέχρι τα 6 του θα πρέπει να μπορεί να:
- ζωγραφίζει μέσα σε πλαίσιο
- κρατάει σωστά και να ελέγχει το μολύβι και το ψαλίδι
- μπορεί να γυρίσει τις σελίδες ενός βιβλίου μία μία
- κουμπώνει και να ξεκουμπώνει κουμπιά από ρούχα
Δυσκολίες αδρής κίνησης
Ένα παιδί μέχρι τα 6 του θα πρέπει να μπορεί να:
- πετάει και να πιάνει τη μπάλα
- τρέχει σε μια ευθεία
- κλωτσάει τη μπάλα ενώ τρέχει
- ισορροπεί στο ένα πόδι
Προφορικός λόγος
- Φτωχό λεξιλόγιο
- Τραυλισμός
- Δυσκολία στην έκφραση μιας σκέψης ή στην εξιστόρηση ενός περιστατικού
- Πρόβλημα στην άρθρωση
Συναισθηματικές δυσκολίες
- Έντονα ξεσπάσματα θυμού
- Συνεχής θλίψη
- Ανικανότητα αναγνώρισης και έκφρασης των συναισθημάτων
- Έλλειψη ενσυναίσθησης
Οι γονείς πρέπει να παρακολουθούν συστηματικά την πρόοδο του παιδιού και σε περίπτωση που οι δυσκολίες δεν είναι παροδικές πρέπει να απευθυνθούν σε ένα ειδικό, χωρίς φυσικά να δημιουργείται ανησυχία και πανικός στο παιδί. Όσο πιο νωρίς εντοπίσουμε και υπάρχει έγτο πρόβλημα, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες για αποτελεσματική αντιμετώπιση!
Διάφοροι ειδικοί, όπως εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και ειδικοί παιδαγωγοί, μπορούν να αξιολογήσουν τις δυσκολίες του παιδιού και να σχεδιάσουν ένα ολοκληρωμένο πλάνο για αντιμετώπιση τους. Απαραίτητο είναι να γίνεται σωστή επιλογή των ειδικών, οι οποίοι πρέπει να είναι σωστά καταρτισμένοι και επίσης να νιώθει άνετα μαζί του/της ο γονιός αλλά και το παιδί. Επιπλεόν, πρέπει να εξασφαλίσουμε πως υπάρχει άριστη συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικού, των γονιών και του ειδικού ώστε να γίνεται συντονισμένη προσπάθεια για την υπερπήδηση όλων των εμποδίων.
By: Τάσος Τζιάμπος Εκπαιδευτικός-Σχολικός Ψυχολόγος ΒSc, MSc 99581730
