Οι ορμόνες της γυναίκας και κυρίως τα οιστρογόνα την καθιστούν πιο «ευάλωτη» στη συγκεκριμένη νόσο.
Καταρχάς, ο «πλήρης τίτλος» της συγκεκριμένης παθολογίας είναι Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ ή Systemic Lupus Erythematosus/ SLE).
Τι είναι ο Λύκος;
Πρόκειται για μία αυτοάνοση παθολογία, η οποία ενδέχεται να εκδηλωθεί σε διάφορα συστήματα του σώματος (Justiz Vaillant και συνεργάτες, 2023).
Με τον όρο «αυτοάνοση» παθολογία αναφερόμαστε σε παθολογίες, οι οποίες αφορούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ανοσοποιητικό σύστημα ονομάζεται το σύστημα αυτό, που είναι «επιφορτισμένο» με την άμυνα του οργανισμού μας έναντι μικροβίων, ιών, αλλά και του καρκίνου. Η εκδήλωση των αυτοάνοσων παθολογιών χαρακτηρίζεται από την «επιθετικότητα» του ανοσοποιητικού συστήματος εναντίον των ίδιων των ιστών του σώματος.
Συνεπώς, το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα είναι και ο «υπαίτιος» πρόκλησης ιστικής βλάβης στο σώμα μας. Η βλάβη αυτή προκαλείται από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και από τα αντισώματα, που τα κύτταρα αυτά παράγουν. Τα αντισώματα (ή ανοσοσφαιρίνες) είναι εξειδικευμένες πρωτεΐνες, οι οποίες παράγονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και «μεσολαβούν» στη διαδικασία καταστροφής ενός «απειλητικού» παράγοντα (ιού, μικροβίου ή καρκινικού κυττάρου) (Patel και συνεργάτες, 2023).
Στην Ελλάδα, το ποσοστό των ατόμων με ΣΕΛ έχει υπολογισθεί στα 7,4 ανά 100.000 άτομα με τα μισά από αυτά να παρουσιάζουν ελαφρά μορφή της παθολογίας με μέση ηλικία διάγνωσής της τα 43 (±15) έτη (Gergianaki και συνεργάτες, 2017). Ο ΣΕΛ εκδηλώνεται συχνότερα στις γυναίκες με αναλογία γυναικών προς άνδρες μεταξύ του 7 και του 9 προς 1 με τη συχνότητα να φθάνει στη μέγιστη τιμή της μεταξύ των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας (Dao & Bermas, 2022). Φαίνεται δε, πως οι ορμόνες της γυναίκας και κυρίως τα οιστρογόνα την καθιστούν πιο «ευάλωτη» στη συγκεκριμένη νόσο ενώ γονίδια, η παρουσία των οποίων συνδέεται με προδιάθεση εκδήλωσης ΣΕΛ έχουν εντοπισθεί επί του χρωμοσώματος Χ (Dao & Bermas, 2022).
Η παθογένεση της συγκεκριμένης νόσου δεν μας είναι απολύτως ξεκάθαρη. Φαίνεται, πως η παρουσία συγκεκριμένων γονιδίων καθιστούν το άτομο πιο «ευαίσθητο» έναντι περιβαλλοντικών παραγόντων, υπό την επιρροή των οποίων «απορρυθμίζεται» το ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα την εκδήλωση ΣΕΛ (Justiz Vaillant και συνεργάτες, 2023).
Τα συστήματα, που επηρεάζονται από τον ΣΕΛ είναι κατά κύριο λόγο (Justiz Vaillant και συνεργάτες, 2023):
- το δέρμα
- τα αγγεία
- το κεντρικό νευρικό σύστημα
- η καρδιά
- οι λεμφαδένες
- οι πνεύμονες
- οι νεφροί
Ο ΣΕΛ επηρεάζει τη γονιμότητα;
Αν και εκ των επιστημονικών στοιχείων, που διαθέτουμε δεν προκύπτει ξεκάθαρη σχέση μεταξύ ΣΕΛ και υπογονιμότητας της γυναίκας, στη διεθνή βιβλιογραφία ανευρίσκονται μελέτες, στις οποίες περιγράφεται ενός τέτοιου είδους συσχέτιση (Dao & Bermas, 2022; Gamba και συνεργάτες, 2024). Ενίοτε, φαίνεται πως, εξαιτίας του ΣΕΛ εκδηλώνεται αφενός φλεγμονή στις ωοθήκες με αποτέλεσμα τη βλάβη τους και αφετέρου διαταραχή στο μηχανισμό ελέγχου της λειτουργίας των ωοθηκών από εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου (τον υποθάλαμο και την υπόφυση) (ο συγκεκριμένος μηχανισμός ονομάζεται «άξονας υποθαλάμου – υπόφυσης – ωοθηκών») (Dao & Bermas, 2022; Gamba και συνεργάτες, 2024). Συνεπώς, διαταράσσεται η διαδικασία παραγωγής τόσο των ωοθηκικών ορμονών, όσο και των ωαρίων.
Επιπροσθέτως, έχει παρατηρηθεί, πως κατά τη διάρκεια των εξάρσεων ΣΕΛ αυξάνεται η παραγωγή της ορμόνης προλακτίνης από τον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα την εκδήλωση και διαταραχών στην έμμηνο ρύση (Dao & Bermas, 2022), με το ποσοστό των γυναικών ηλικίας κάτω των 40 με ΣΕΛ, που αναφέρουν διαταραχές εμμηνορρυσίας να αγγίζει ακόμα και το 53% (Pasoto και συνεργάτες, 2002).
Η χορήγηση τέλος της φαρμακευτικής ουσίας Κυκλοφωσφαμίδης σε περιπτώσεις σοβαρής μορφής ΣΕΛ έχει συσχετισθεί με την πρόκληση βλάβης των ωοθηκών. Πάντως, η συγχορήγηση και άλλων φαρμακευτικών ουσιών έχει φανεί, ότι περιορίζει την ωοθηκική βλάβη σε τέτοιες περιπτώσεις (Dao & Bermas, 2022).
Η εγκυμοσύνη προκαλεί εξάρσεις του ΣΕΛ;
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνη καταγράφονται σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, προκειμένου το έμβρυο να «προστατευθεί» από ενδεχόμενη «επίθεση» από το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως οι αλλαγές αυτές συνδέονται και με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης εξάρσεων του ΣΕΛ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και στο διάστημα, που ακολουθεί αυτή (Baer και συνεργάτες, 2011; de Jesus και συνεργάτες, 2015). Αυξημένο δε κίνδυνο εκδήλωσης εξάρσεων ΣΕΛ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης διατρέχουν οι γυναίκες, που είχαν εξάρσεις της παθολογίας κατά τους 6 έως 12 μήνες, που προηγήθηκαν της εγκυμοσύνης (de Jesus και συνεργάτες, 2015; Gamba και συνεργάτες, 2024). Συχνά δε είναι δύσκολο διαρκούσης της κύησης να γίνει διαφορική διάγνωση μεταξύ μίας κρίσης ΣΕΛ, κατά την οποία έχουν προσβληθεί οι νεφροί και του ενδεχομένου προεκλαμψίας (Tarter & Bermas, 2024). Πάντως, φαίνεται, ότι οι κρίσεις ΣΕΛ κατά την εγκυμοσύνη είναι δυνατόν να ελεγχθούν ικανοποιητικά δια της χορήγησης ειδικής φαρμακευτικής αγωγής (υδροξυχλωροκίνη/ hydroxychloroquine) (Dao & Bermas, 2022).
Με ποιες επιπλοκές της κύησης έχει συσχετισθεί ο ΣΕΛ;
Οι γυναίκες με ΣΕΛ αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο κατά την εγκυμοσύνη για (Baer και συνεργάτες, 2011; Petri, 2020; Dao & Bermas, 2022):
- Προεκλαμψία
- Αποβολή
- Ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη
- Ενδομήτριο θάνατο το εμβρύου
- Πρόωρο τοκετό
- Φλεγμονή στους νεφρούς της μητέρας (Gamba και συνεργάτες, 2024)
- Θρόμβωση (Gamba και συνεργάτες, 2024)
Υφίσταται δε και η πιθανότητα τα χαρακτηριστικά αντισώματα του ΣΛΕ, που κυκλοφορούν στο αίμα της μητέρας, να προκαλέσουν και το λεγόμενο «νεογνικό λύκο», ο οποίος χαρακτηρίζεται από διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας του νεογνού (Gamba και συνεργάτες, 2024).
Πώς αντιμετωπίζεται η εγκυμοσύνη μίας γυναίκας με ΣΕΛ;
Η «προετοιμασία» της κύησης, όσον αφορά γυναίκες με ΣΕΛ συστήνεται να είναι ιδιαίτερα μεθοδική. Έχει καταρτισθεί κατάλογος με σχετικές, αλλά και απόλυτες αντενδείξεις για κύηση (Gamba και συνεργάτες, 2024):
Σχετικές αντενδείξεις (επιτρέπεται η κύηση υπό προϋποθέσεις)
- Ενεργή νόσος κατά τους 6 μήνες πριν τη σύλληψη
- Ενεργή νόσος με συνοδό νεφρίτιδα (φλεγμονή των νεφρών), η οποία απαιτεί τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, που προκαλεί τερατογένεση
- Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή θρόμβωση κατά τους 6 μήνες πριν τη σύλληψη
- Λήψη φαρμακευτικής αγωγής, που δεν επιτρέπεται κατά την εγκυμοσύνη
- Δεν έχουν γίνει οι απαραίτητοι εμβολιασμοί
Απόλυτες αντενδείξεις (δεν επιτρέπεται η κύηση)
- Πνευμονική υπέρταση
- Διαταραχή της λειτουργίας των πνευμόνων
- Σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια
- Προχωρημένη καρδιακή ανεπάρκεια
- Εκδήλωση προεκλαμψίας σε προηγούμενη κύηση, που δεν ελέγχθηκε με τη χορήγηση θεραπείας
Γενικά συστήνεται πριν την κύηση η γυναίκα με ΣΕΛ να λαμβάνει θεραπευτική αγωγή κατάλληλη για την εγκυμοσύνη, η αποτελεσματικότητα της οποίας να έχει επιβεβαιωθεί δια της απουσίας εξάρσεων για τουλάχιστον 6 μήνες συνεχούς χορήγησης, ενώ ενδεχομένως μετά το πέρας του πρώτου τριμήνου της κύησης να χρειαστεί να λάβει και ασπιρίνη, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις συστήνεται και η χορήγηση ηπαρίνης κατά την εγκυμοσύνη (Dao & Bermas, 2022).
Πάντως, η εγκυμοσύνη γυναικών με ΣΕΛ δεν παύει να θεωρείται κύηση υψηλού κινδύνου, η οποία προϋποθέτει την στενή μαιευτική παρακολούθηση, αλλά και τη συνεργασία και τακτική παρακολούθηση της γυναίκας και από ειδικό ρευματολόγο.
Πηγή:mothersblog.gr
