Τα παιδιά για να αναπτύσσουν το σώμα και το μυαλό τους, είναι από τη φύση τους ζωηρά, περίεργα, και θέλουν να εξερευνήσουν το περιβάλλον, χρησιμοποιώντας συνήθως τα χέρια και το στόμα τους γι αυτό οι δηλητηριάσεις είναι πολύ συχνές.
Ο συχνότερος τρόπος δηλητηρίασης στα παιδιά είναι η κατάποση και σπάνια η εισπνοή ή η απορρόφηση από το δέρμα.
Που συμβαίνουν συνήθως οι δηλητηριάσεις;
ΟΙ δηλητηριάσεις στα παιδιά συμβαίνουν:
- Στο σπίτι κατά 90% (κυρίως στη κουζίνα)
- Στο σχολείο 3%
- Στην ύπαιθρο 4%
- Αλλού 3%
Σε ποιες ηλικίες συμβαίνουν;
Το 80% του αριθμού των δηλητηριάσεων που παρατηρούνται στα παιδιά, συμβαίνουν σε ηλικίες κάτω των 5 χρόνων (συνήθως 1-3 ετών).
Στις πιο μικρές ηλικίες 1-3 ετών οι πιο συχνές δηλητηριάσεις συμβαίνουν με ουσίες οικιακής χρήσης (70%) ενώ στη προσχολική ηλικία τα πιο συχνά είναι τα φάρμακα (65%). Παρ όλο που για τους γονείς το γεγονός αυτό, θεωρείται πολύ τρομακτικό, ευτυχώς στα παιδιά σπάνια είναι θανατηφόρες. Ο κύριος λόγος είναι ότι οι πιο πολλές ουσίες έχουν απαίσια γεύση και μυρωδιά και οι ποσότητες που παίρνουν τα παιδιά είναι συνήθως πολύ μικρές. Επίσης αρκετή ποσότητα της ουσίας χύνεται λόγω της φυσιολογικής αδεξιότητας που έχουν τα παιδιά σ αυτή την ηλικία.
Παιδιά αγροτικών περιοχών δηλητηριάζονται ευκολότερα με φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα.
Σε μεγάλα παιδιά και έφηβους πολλές φορές (33%), η λήψη ουσιών αφορά απόπειρα αυτοκτονίας και χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη από τους ειδικούς.
Οι πιο συνηθισμένες ουσίες είναι:
Φάρμακα: Τα πιο συχνά είναι τα ηρεμιστικά, τα αντιβιοτικά, τα αντιπυρετικά, τα αντιβηχικά, σκευάσματα σιδήρου, τα αντισυλληπτικά, τα ψυχοφάρμακα, τα αντισηπτικά, τα αντιΐσταμινικά, φάρμακα του πεπτικού και φάρμακα για τη καρδιά και την πίεση.
Μη ξεχνάτε ότι πολλά χάπια μοιάζουν με καραμέλες
Το τσιγάρο: Η μάσηση του τσιγάρου ιδίως από βρέφη, αποτελεί αρκετά συνηθισμένη δηλητηρίαση και θεωρείται αρκετά επικίνδυνη και πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως. Η μάσηση και κατάποση ενός τσιγάρου μπορεί να προκαλέσει τον θάνατο μέσα σε 24 ώρες.
Πετρελαιοειδή: Αρκετά συνηθισμένη δηλητηρίαση ιδίως με πετρέλαιο, νέφτι και βενζίνη.
Οικιακά καθαριστικά: Τα πιο συνηθισμένα είναι η χλωρίνη, το οινόπνευμα, τα απορρυπαντικά και το υγρό των πιάτων
Τοποθετήστε όλα, τα προϊόντα οικιακού καθαρισμού, κλειδωμένα με σύρτες ασφαλείας σε σημεία που δεν μπορούν να τα φτάσουν τα παιδιά.
Εντομοκτόνα και γεωργικά φάρμακα: Ζιζανιοκτόνα, παρασιτοκτόνα, ποντικοφάρμακα
Υγρά αυτοκινήτου (Αντιψυκτικά, βενζίνη και διάφορα καθαριστικά).
Διαλυτικά χρωμάτων (νέφτι. θίννερ)
Φυτά ( όπως Νάρκισσος ανθούριο, ορτανσία, κυκλάμινο, πικροδάφνη, αλεξανδρινό, κουρτουνιά κ.α.)
Οι σάλπιγγες των αγγέλων περιέχουν ατροπίνη, υοσκίνη και σκοπολαμίνη και προκαλούν δηλητηρίαση αν καταποθούν, ή μυδρίαση αν έρθουν σε επαφή με τα μάτια
Διάφορα καλλυντικά που περιέχουν αλκοόλ: Όπως είναι οι κολόνιες
Γκάζι: Η δηλητηρίαση με γκάζι είναι πολύ επικίνδυνη και συχνά θανατηφόρα.
Φαγητά: Ορισμένα είδη μανιταριών (Phalloides ή Muscaria που αναπτύσσονται ανάμεσα στα χόρτα κ.α.). Επίσης ορισμένα είδη βατόμουρων περιέχουν ατροπίνη. Δεν είναι σπάνια η δηλητηρίαση με σαλμονέλα από μολυσμένα κοτόπουλα ή αυγά.
Αλκοόλ: Δηλητηρίαση ή μέθη από αλκοόλ είναι αρκετά επικίνδυνη.
Ουσίες που υπάρχουν στο σπίτι και δεν θεωρούνται τοξικές
Οι πιο κάτω ουσίες αν εισαχθούν στον οργανισμό σε μικρές ποσότητες δεν προκαλούν δηλητηρίαση:
- Καθαριστικά
- Αφρόλουτρο
- Σαμπουάν
- Σαπούνι
- Μαλακτικό ρούχων
- Καλυντικά
- Κραγιόν
- Κρέμα χεριών
- Αντηλιακή κρέμα
- Αρώματα
- Make up
- Αποσμητικά
- Λοσιόν για τα χέρια
- Αποσμητικά
- Οδοντόκρεμα
- Άλλα
- Μελάνι
- Μολύβι
- Κιμωλία
- Κεριά
- Υδράργυρος από θερμόμετρο (Ό υδράργυρος δύσκολα απορροφάται, προσοχή όμως εάν το παιδί έχει καταπιεί κομμάτια από γυαλί)
Ενδείξεις ότι ένα παιδί έχει δηλητηριαστεί:
- Εάν έχετε δει το παιδί σας να κρατά κάποια βλαβερή ουσία.
- Εάν υπάρχει ένδειξη ότι λείπουν χάπια ή ποσότητα σιροπιού από τη συσκευασία.
- Εάν το ίδιο το παιδί, σας πει ότι πήρε κάποια ουσία πρέπει να το διερευνήσετε.
- Εάν υπάρχουν συμπτώματα όπως ανησυχία, διαταραχές συνείδησης, παραισθήσεις, σπασμοί, αιμορραγίες, εμετοί, διάρροιες ή δερματικές αλλοιώσεις.
Γενική αντιμετώπιση των δηλητηριάσεων
Μεγάλης σημασίας είναι η διατήρηση της ψυχραιμίας σας. Αυτό θα βοηθήσει την καλύτερη αξιολόγηση του συμβάντος και τη κατάσταση του παιδιού τα οποία ακολούθως θα μεταφέρετε στο γιατρό ή θα επικοινωνήσετε με το Κέντρο Δηλητηριάσεων για να γίνει η σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση της επείγουσας αυτής κατάστασης.
Εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι το παιδί σας έχει πάρει κάποια βλαβερή ουσία ελέγχετε το στόμα του παιδιού και αφαιρέστε όση ποσότητα της ουσίας μπορείτε.
Μη προκαλέσετε εμετό αν το παιδί σας, δεν έχει τις αισθήσεις του, ή αν έχει πάρει κάποια καυστική ουσία (πετρέλαιο. απορρυπαντικά, καθαριστικά, βενζίνη, λευκαντικά) διότι μπορεί να γίνει εισρόφηση στους πνεύμονες και πνιγμονή.
Μόνο σε περίπτωση που το παιδί πήρε ποσότητα χαπιών θα προκαλέσετε εμετό με σιρόπι ιπεκακουάνας και αφού απαραίτητα επικοινωνήσετε προηγουμένως με τον γιατρό σας.
Σε κάθε λήψη πιθανής τοξικής ουσίας καλό είναι να δίνετε στο παιδί να πιεί γάλα ή ακόμα και νερό για να αραιώσει το δηλητήριο, εκτός κι αν υπάρχει υπόνοια για λήψη ναφθαλίνης ή καμφοράς ή αν έχει χάσει τις αισθήσεις του.
Εάν η ουσία έχει έρθει σε επαφή με το δέρμα του παιδιού απομακρύνετε τα ρούχα του και πλύνετε το δέρμα με άφθονο νερό.
Αν ο χώρος έχει μονοξείδιο του άνθρακα ή άλλα τοξικά αέρια, καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με ένα βρεγμένο ύφασμα, πάρτε μία βαθιά ανάσα και μπείτε στο χώρο ανοίξτε τα παράθυρα ή τις πόρτες και βγάλτε το παιδί έξω στον καθαρό αέρα.
Αν η ουσία έχει έρθει σε επαφή με τα μάτια του παιδιού, πλύνετε τα μάτια του με άφθονο νερό για 10 λεπτά περίπου και μεταφέρετε το παιδί για εξέταση στον οφθαλμίατρο.
Η αντιμετώπιση των δηλητηριάσεων αποσκοπεί στην:
- Αποτροπή απορρόφησης του δηλητηρίου από τον οργανισμό.
- Εξουδετέρωση της ουσίας στον οργανισμό.
- Επιτάχυνση της αποβολής της ουσίας από τον οργανισμό.
Συμπτωματική αγωγή.
Α. Πρόκληση εμετού: Εμετός προκαλείται με ερεθισμό της μαλθακής υπερώας ή με το εμετικό φάρμακο σιρόπι ιπεκακουάνας σε δόση 5ml για τα βρέφη και 15ml για τα μεγαλύτερα παιδιά. Μετά τη χορήγηση δώστε λίγο χλιαρό νερό. Αν δεν προκληθεί εμετός, η δόση μπορεί να επαναληφθεί μετά από 20-30 λεπτά,
Προσοχή:
Απαγορεύεται η χορήγηση εμετικού εάν το παιδί έχει πάρει καυστικές ουσίες ή αν έχει χάσει τις αισθήσεις του.
Απαραίτητα πριν τη χορήγηση του πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό του.
Β. Πλύση στομάχου στο νοσοκομείο από έμπειρο προσωπικό.
Γ. Χορήγηση ενεργοποιηθέντα άνθρακα, Ιδίως στις τροφικές δηλητηριάσεις αλλά και μετά από λήψη διαφόρων φαρμάκων (Ασπιρίνη, ψυχιατρικά φάρμακα, διεγερτικά του ΚΝΣ, εντομοκτόνα παρασιτοκτόνα κ.α.)
Όσο πιο έγκαιρα γίνουν οι παραπάνω ενέργειες τόσο πιο αποτελεσματικές θα είναι. Οπωσδήποτε πρέπει να γίνουν μέσα στις πρώτες 4 ώρες από την ώρα λήψης της ουσίας.
Δ. Χορήγηση οξυγόνου σε περίπτωση εισπνοής μονοξειδίου ή όταν υπάρχουν αναπνευστικά προβλήματα μετά από λήψη πετρελαίου ή άλλης καυστικής ουσίας.
Ε. Χορήγηση ειδικού αντιδότου:
Η άποψη ότι για κάθε δηλητηρίαση από κάποια ουσία υπάρχει και το αντίστοιχο αντίδοτο για την εξουδετέρωσή της είναι εξωπραγματική. Ως γενικό αντίδοτο μπορεί να θεωρηθεί μόνο ο άνθρακας.
Ειδικό αντίδοτο θα χορηγηθεί μόνο στο νοσοκομείο:
- Εάν το αντίδοτο είναι διαθέσιμο.
- Εάν είναι σίγουρο ποια ουσία είναι υπεύθυνη για τη δηλητηρίαση.
- Εάν δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί διαφορετικά.
Πρόληψη των δηλητηριάσεων
- Τοποθετήστε όλα τα φάρμακα, τα προϊόντα οικιακού καθαρισμού, τα διαλυτικά χρωμάτων και τα καλλυντικά, κλειδωμένα με σύρτες ασφαλείας σε σημεία που δεν μπορούν να τα φτάσουν τα παιδιά.
- Διατηρείστε τα στη φυσική τους συσκευασία με την ετικέτα τους.
- Μη χρησιμοποιείτε κοινές συσκευασίες, πχ μπουκάλια νερού ή αναψυκτικών για να αποθηκεύσετε επικίνδυνες ουσίες, όπως: πετρέλαιο, νέφτι, βενζίνη ή αλκοόλ.
- Μετά τη χρήση τους, κλείστε καλά τη συσκευασία για να μη μπορεί το παιδί να την ανοίξει.
- Η τσάντα της γιαγιάς που περιέχει συνήθως φάρμακα να μην αφήνεται εκτεθειμένη. Το παιδί συνήθως θέλει να την εξερευνήσει.
- Μη δίνετε ποτέ φάρμακο τη νύχτα χωρίς να ανάψετε το φώς. Υπάρχει κίνδυνος να χορηγηθεί λανθασμένη δόση.
- Μη δίνετε αλκοόλ, στα παιδιά. Το αλκοόλ ακόμα και σε μικρές ποσότητες στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία και να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του.
- Μη διατηρείτε στο σπίτι φυτά που μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση.
- Βεβαιωθείτε ότι παιγνίδια που λειτουργούν με μικρές μπαταρίες τύπου ρολογιού είναι καλά ασφαλισμένα διότι οι μπαταρίες αυτές είναι πολύ τοξικές και μπορεί αν τα καταπιούν να προκαλέσουν διάβρωση στο γαστρεντερικό.
- Μην αφήνετε εκτεθειμένα τασάκια με αποτσίγαρα ή καλύτερα μη καπνίζετε καθόλου.
- Βεβαιωθείτε ότι έχετε κλείσει το γκάζι πριν κοιμηθείτε.
- Μην αφήνετε σε κλειστούς χώρους για πολλές ώρες σε λειτουργία μαγκάλια, θερμάστρες υγραερίου ή πετρελαίου, και κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Το πόσο ασφαλές θα είναι το περιβάλλον που ζει και κινείται το μικρό παιδί εξαρτάται αποκλειστικά από τους γονείς. Όσο υπεύθυνοι και ευαισθητοποιημένοι όμως και να είναι οι γονείς, η ασφάλεια αυτή δεν φτάνει το 100%. Παιδιά πάνω από 3-4 χρονών πρέπει να διδαχθούν πώς να προφυλάσσουν τον εαυτό τους από τις δηλητηριάσεις και γενικά τα ατυχήματα.
By: Νίκος Περσιάνης – Παιδιάτρος
