Tου Κυριάκου Γιαννουκά*
Οι εργαστηριακές εξετάσεις, ιδιαίτερα στα παιδιά, ο οργανισμός των οποίων αναπτύσσεται ραγδαία, είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς μπορεί να εντοπίσουν τυχόν διαταραχές προτού αυτές προλάβουν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας και να αντιμετωπιστούν εγκαίρως και αποτελεσματικά. Πιο κάτω, απαντώ σε πέντε βασικά ερωτήματα που συνήθως δεχόμαστε από γονείς, σχετικά με τις εξετάσεις στα παιδιά.
1. Πότε πρέπει ένα παιδί να κάνει εξετάσεις αίματος;
Σε συνεννόηση πάντα με τον παιδίατρο, η γενική εξέταση αίματος συνιστάται να γίνεται όταν το παιδί κλείσει τον πρώτο χρόνο της ζωής του και ακολούθως στην ηλικία των 5 ετών. Οι εξετάσεις αίματος αποτελούν τον καθρέπτη της υγείας του παιδιού και μπορούν να δώσουν στον παιδίατρο σημαντικές πληροφορίες για συγκεκριμένες νόσους, όπως πχ τον διαβήτη, την αναιμία, τυχόν προβλήματα στα νεφρά, το συκώτι, την καρδιά κ.ά. Πρέπει να σημειώσω ότι για την πλήρη διάγνωση μιας νόσου ενδέχεται να απαιτείται σειρά εξειδικευμένων εξετάσεων.
2. Τι πρέπει να ελέγχω στο παιδί μου;
O παιδίατρος, ο οποίος γνωρίζει το ιστορικό ενός παιδιού, είναι ο πλέον κατάλληλος για να αποφασίσει τις εξετάσεις στις οποίες χρειάζεται να υποβληθεί το παιδί. Γενικώς όμως, σε ένα υγιές παιδί, οι γιατροί συστήνουν μια γενική αίματος για την εκτίμηση των αιμοσφαιρίων, των αιμοπεταλίων, της αιμοσφαιρίνης και του αιματοκρίτη. Η αναιμία αξιολογείται με τον έλεγχο του σιδήρου και της αιμοσφαιρίνης, ενώ σημαντικός είναι και ο έλεγχος του σακχάρου στο αίμα. Στα κορίτσια, ιδιαίτερα σημαντική κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι η εξέταση του σιδήρου, καθώς εξαιτίας της εμμήνου ρύσεως, μπορεί να εμφανιστεί ελαφριάς μορφής
αναιμία. Για την εκτίμηση της λειτουργίας των νεφρών, ελέγχεται η ουρία και η κρεατινίνη, ενώ οι τρανσαμινάσες (SGOT,SGPT) δεικνύουν την καλή λειτουργία του ήπατος. Είναι
επίσης σημαντικό, ειδικότερα εάν υπάρχει κληρονομικότητα, να ελέγχεται η χοληστερόλη (HDL, LDL) και τα τριγλυκερίδια καθώς μπορεί να διακριβωθεί εάν υπάρχει προδιάθεση για οικογενή υπερλιποδαιμία, όπως και οι ορμόνες του θυροειδούς αδένα. Μεγάλης σημασίας είναι και ο έλεγχος των ηλεκτρολυτών στα παιδιά αφού πιθανή έλλειψή τους ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα των παιδιών, όπως ταχυκαρδία, ζάλη, πονοκεφάλους, κράμπες κ.α.
3. Ποιους ηλεκτρολύτες θα πρέπει να ελέγχουμε στα παιδιά;
Οι ηλεκτρολύτες είναι άμεσα υπεύθυνοι για την διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων νερού στον οργανισμό. Ειδικότερα, είναι πολύ σημαντικό να ελέγχεται το κάλιο και νάτριο, που έχουν σημαντικότατο ρόλο να διαδραματίσουν στη φυσιολογική ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και των μυών. Επίσης, το ασβέστιο και ο φώσφορος που αποτελούν τα πλέον σημαντικά μέταλλα για τη φυσιολογική ανάπτυξη και διατήρηση των οστών καθώς και το μαγνήσιο που βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος και την καλή λειτουργία των μυών κ.α.
4. Πρέπει να είναι νηστικό το παιδί, πριν τις εξετάσεις;
Τα επίπεδα των περισσότερων συστατικών του αίματος (αποτελέσματα αναλύσεων) δεν επηρεάζονται σημαντικά μετά από ένα κανονικό πρόγευμα. Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν οι αναλύσεις που σχετίζονται με το μεταβολισμό, όπως είναι η γλυκόζη (το ζάχαρο), τα τριγλυκερίδια, η χοληστερόλη και γενικά τα λιπίδια κ.α. Αποτελεί καλή πρακτική ρουτίνας να γίνεται η συλλογή όλων των δειγμάτων του αίματος το πρωί, μετά από νηστεία 12 – 14
ωρών.
5. Tο παιδί μου φοβάται τις βελόνες. Πώς μπορώ να το βοηθήσω;
Στις πλείστες των περιπτώσεων, η διαδικασία της αιμοληψίας είναι στρεσογόνος, τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς. Οι γονείς θα πρέπει εξηγήσουν στο παιδί τη διαδικασία και τους λόγους που γίνεται η εξέταση, αναλόγως της ηλικίας του, όντας οι ίδιοι ήρεμοι και καθησυχαστικοί. Μπορεί να κάνουν λόγο για «ένα μικρό τσίμπημα». Εάν το παιδί είναι συνδεδεμένο με κάποιο παιχνίδι, π.χ ένα λούτρινο αρκουδάκι, είναι καλό να το έχει μαζί του κατά τη διαδικασία της αιμοληψίας. Καλή πρακτική αποδεικνύεται επίσης η απόσπαση της προσοχής του παιδιού, με τους γονείς να μιλούν για ευχάριστες αναμνήσεις ή γενικώς για οποιοδήποτε θέμα αρέσει στο παιδί τους. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι μεγάλο ρόλο διαδραματίζει και ο αιμολήπτης/αιμολήπτρια καθώς η προσέγγισή του αποτελεί το άλφα και το ωμέγα για την έκβαση της διαδικασίας της αιμοληψίας. Σε κάθε περίπτωση, οι αιμολήπτες/αιμολήπτριες θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι και καταλλήλως καταρτισμένοι.
*Πρόεδρος Χημείου Γιαννουκά του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ στην Κύπρο
