Είσαι εξαντλημένος. Έχεις διαβάσει όλα τα άρθρα, έχεις δοκιμάσει συζητήσεις, επιβραβεύσεις, τιμωρίες, όρια, χρόνος-σκέψης, θετικές ενισχύσεις, κι όμως… το μικρό σου παιδί μοιάζει να ζει στον δικό του πλανήτη. Δεν ακούει κανέναν. Ούτε εσένα, ούτε τον άλλο γονέα, ούτε τον παιδαγωγό στον παιδικό σταθμό. Και λες: «Τι άλλο να κάνω;»
Aν βρίσκεσαι σ’ αυτό το σημείο, το πρώτο πράγμα που θέλω να σου πω είναι: δεν είσαι μόνος. Και όχι, δεν σημαίνει ότι το παιδί σου είναι “κακομαθημένο” ή “χαλασμένο”. Τα παιδιά που δεν συνεργάζονται -όσο παράδοξο κι αν ακούγεται- δεν είναι πεισματάρικα από τη φύση τους. Είναι παιδιά που, για κάποιους λόγους, δυσκολεύονται να συνεργαστούν.
1. Πίσω από τη συμπεριφορά υπάρχει πάντα ένα μήνυμα
Η συμπεριφορά είναι το “σύμπτωμα”. Το ερώτημα είναι: ποιο είναι το αίτιο;
Ρώτησε τον εαυτό σου: πότε παρατηρώ πιο έντονα αυτή τη συμπεριφορά; Τι την πυροδοτεί; Μήπως συνδέεται με κάποια αλλαγή (π.χ. γέννηση αδερφού, μετακόμιση, αποχωρισμός από γονέα);
2. Η επανάληψη δεν σημαίνει αποτυχία
Ένα από τα πιο κουραστικά πράγματα στη νηπιακή ηλικία είναι η συνεχής επανάληψη. Πολλοί γονείς μου λένε: «Μα του το είπα 50 φορές!» Ναι. Και πολύ πιθανό να χρειαστεί να το πεις άλλες 150. Όχι γιατί σε αγνοεί, αλλά γιατί ο εγκέφαλός του ακόμα ωριμάζει. Τα νήπια ζουν στο “εδώ και τώρα”. Δεν έχουν την αίσθηση του χρόνου, της συνέπειας ή της αιτιότητας όπως εμείς.
3. Κράτα το μήνυμα απλό, σαφές και ήρεμο
Μην ξεχνάς ότι τα νήπια αντέχουν λίγη πληροφορία τη φορά. Αν τους μιλήσεις πολύ ή με εκνευρισμό, ο εγκέφαλός τους «κλείνει». Αντί για «Πόσες φορές το είπαμε; Δεν χτυπάμε! Μα είναι δυνατόν πάλι το ίδιο;», προτίμησε: «Σταματάμε. Δεν χτυπάμε. Τώρα ηρεμούμε μαζί.»
Και αν μπορείς, κάτσε στο ύψος του, κοίταξέ το στα μάτια και πες αυτό που έχεις να πεις αργά και ξεκάθαρα.
4. Η σύνδεση προηγείται της διόρθωσης
Πριν ζητήσεις από το παιδί να συνεργαστεί, βεβαιώσου ότι αισθάνεται συνδεδεμένο μαζί σου. Αυτό σημαίνει να του δώσεις λίγο χρόνο ποιοτικής επαφής μέσα στη μέρα, να παίξεις μαζί του, να γελάσετε, να το κοιτάξεις χωρίς κινητό στο χέρι.
Τα παιδιά συνεργάζονται πολύ πιο εύκολα όταν νιώθουν πως τα βλέπουμε και τα ακούμε. Και πολλές φορές, όταν ένα νήπιο αρνείται να ακούσει, ζητά απεγνωσμένα αυτή τη σύνδεση.
5. Οι κανόνες πρέπει να είναι λίγοι, σαφείς και σταθεροί
Μερικές φορές τα παιδιά δεν υπακούν γιατί υπάρχουν πολλοί κανόνες, με ασυνεπή εφαρμογή. Ένα νήπιο δεν μπορεί να διαχειριστεί 10 οδηγίες μέσα στην ημέρα. Διάλεξε 3-4 βασικά πράγματα (π.χ. «Δεν χτυπάμε», «Πλένουμε τα χέρια πριν το φαγητό», «Μαζεύουμε μαζί τα παιχνίδια») και επέμεινε σε αυτά.
Αν δεις ότι ένα όριο παραβιάζεται συχνά, κράτησέ το ως προτεραιότητα και δουλέψτε μαζί με υπομονή.
6. Βοήθησέ το να εκφράσει συναισθήματα
Το «δεν ακούει κανέναν» πολλές φορές κρύβει από κάτω ένα παιδί γεμάτο συναισθήματα που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί. Όταν βάζεις λόγια σ’ αυτά που ζει, το βοηθάς να μάθει να τα αναγνωρίζει.
Πες του: «Νομίζω ότι είσαι πολύ θυμωμένος τώρα που τελείωσε το παιχνίδι. Θες να φωνάξεις. Εγώ είμαι εδώ». Αυτό δεν σημαίνει ότι του επιτρέπεις να χτυπάει ή να πετάει πράγματα. Σημαίνει όμως ότι δεν τιμωρείς το συναίσθημα, αλλά τον τρόπο που εκδηλώνεται.
7. Εσύ είσαι το πρότυπο
Το πώς εσύ διαχειρίζεσαι τη δική σου ένταση, τα όρια, την απογοήτευση… είναι το μεγαλύτερο μάθημα που δίνεις. Τα παιδιά μαθαίνουν πολύ περισσότερο από αυτό που βλέπουν, παρά από αυτό που ακούν.
Αν θέλεις να σε ακούσει, ξεκίνα από το πώς εσύ ακούς εκείνο. Πάρε ανάσα, μείνε σταθερός, μίλα ήρεμα. Δεν χρειάζεσαι τέλεια συμπεριφορά. Χρειάζεσαι αυθεντική και συνεπή παρουσία.
Και αν νιώθεις ότι εξαντλήθηκες…
Μίλα με κάποιον ειδικό. Μπορεί να μην φταίει τίποτα σοβαρό, μπορεί όμως να υπάρχουν αναπτυξιακές ιδιαιτερότητες ή απλώς μια δυναμική που χρειάζεται υποστήριξη. Το να ζητήσεις βοήθεια δεν σε κάνει αποτυχημένο γονιό —σε κάνει έναν γονιό που νοιάζεται πραγματικά.
Θυμήσου: το πιο «ανυπάκουο» παιδί, είναι συχνά εκείνο που διψά για κατανόηση και σταθερότητα. Δεν είναι εύκολο, είναι όμως δυνατό. Και κάθε μικρό βήμα μετράει.
