Οι απαιτητικοί ρυθμοί της σύγχρονης ζωής αναγκάζουν ή οδηγούν πολλές οικογένειες στο να έχουν ένα παιδί, πράγμα που στο παρελθόν δεν συνέβαινε τόσο συχνά. Πολλοί γονείς εξηγούν οτι το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι πιο δύσκολο από το μεγάλωμα περισσότερων παιδιών καθώς το μοναχοπαίδι βιώνει διαφορετικά την σχέση με την οικογένεια του.
Τα συναισθήματα που μπορεί να βιώνει ένα μοναχοπαίδι
Από τη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί οι γονείς, και ιδιαίτερα η μητέρα, αφοσιώνονται στο ´μονάκριβο´ τους βρέφος δίνοντας όλη τους την αγάπη και προσοχή σε αυτό. Αυτό θα δημιουργήσει μία δυνατή σχέση και ένα αίσθημα σταθερότητας και εμπιστοσύνης ανάμεσα στην μητέρα και το παιδί που θα είναι το θεμέλιο για ολόκληρη τη ζωή του. Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή παιδιών Winnicott (1964a), τα παιδιά γίνονται ο αποδέκτης των φαντασιώσεων και προσδοκιών των γονιών τους και είναι αυτό που τους δίνει “υπόσταση”. Όταν βέβαια είναι μοναχοπαίδι, οι γονείς επενδύουν όλες τους τις προσδοκίες αποκλειστικά πάνω του. Αυτό πολλές φορές μπορεί όμως να δημιουργήσει μεγάλης έντασης συναισθήματα και στο γονιό και στο παιδί. Από την άλλη πλευρά τα μοναχοπαίδια, από πρόσφατες έρευνες στη Βρετανία, Ruth Coppard (2010), δείχνουν να είναι πιο ικανοποιημένα και συχνά πιο ευτυχισμένα λόγω της αποκλειστικής επένδυσης των γονιών επάνω τους, ενώ παράλληλα γίνονται πιο ώριμα συναισθηματικά, αυτόνομα και πετυχαίνουν υψηλούς στόχους. Οι γονείς μπορεί να προσφέρουν πιο εύκολα στο ένα τους παιδί και άλλα κσημαντικά πράγματα όπως ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, εκπαίδευση, παιχνίδια, δραστηριότητες και ταξίδια.
´Ομως, η έλλειψη εμπειριών σε σχέσεις με μεγαλύτερα ή με μικρότερα αδέρφια είναι κάτι που αντιμετωπίζουν τα μοναχοπαίδια. Το παιχνίδι μεταξύ των παιδιών δεν είναι το ίδιο όταν γίνεται με τους ενήλικες ή με τους γονείς του καθώς στερείται τον ανταγωνισμό με τα αδέλφια του, το μοίρασμα, τη διεκδίκηση, την παρορμητικότητα, τους ποικίλους ρόλους μεταξύ τους. Βέβαια στις οικογένειες με περισσότερα παιδιά πολύ συχνά χάνεται η ιδιωτικότητα του κάθε παιδιού και δεν υπάρχει αρκετός χώρος και χρόνος για να αναδειχθούν τα χαρίσματά τους αλλά και οι δυσκολίες τους. Το κάθε παιδί συχνά καταναλώνει πολύ χρόνο στον ανταγωνισμό, στην αντιζηλία με τα αδέρφια του προσπαθώντας να τραβήξει την προσοχή των γονιών του και να βρει μια θέση στην οικογένεια.
Ένα άλλο θέμα είναι τα δύσκολα συναισθήματα που δημιουργούνται στα παιδιά από τον ερχομό ενός αδερφού ή αδερφής. Αυτός ο ερχομός δημιουργεί δυνατά συναισθήματα ζήλειας στα μεγαλύτερα παιδιά και νοιώθουν να “εκθρονίζονται” ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν αμφισβητούνταν η θέση τους στην οικογένεια. Μεγαλώνοντας τα αδέρφια μαζί επεξεργάζονται αυτά τα συναισθήματα μεταξύ τους. Από την άλλη πλευρά, τα μοναχοπαίδια θα έχουν την ευκαιρία να επεξεργαστούν το θυμό, τη ζήλεια, τον ανταγωνισμό, την επιθετικότητα μέσα από το παιχνίδι και τις συναναστροφές του με αλλα παιδιά, και οι γονείς πρέπει να δώσουν βάρος σε αυτές τους τις δραστηριότητες Winnicott (1971).
Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς
Ένα από τα λάθη που θα πρέπει να προσέχουν οι γονείς με μοναχοπαίδια είναι η “υπερπροστασία” και η υπερβολική προσοχή, που θα δυσκολέψει την ανεξαρτητοποίηση τους και την ικανότητα τους να παίρνουν πρωτοβουλίες. Γι’ αυτό θα πρέπει να υποστηρίζουν τις ομαδικές δραστηριότητες, να φροντίζουν τις παρέες του παιδιού στην καθημερινότητα, να πάνε το παιδί τους στο παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο αργότερα. Επίσης να αποφεύγουν να μεγαλώνουν το παιδί τους μόνο ανάμεσα σε ενήλικες, ή να το βάζουν σε συζητήσεις ανάμεσα στο γονεϊκό ζευγάρι.
Τι χρειάζεται ένα μοναχοπαίδι;
Πρώτα απ’ όλα χρειάζεται την ισορροπημένη αγάπη των γονιών του όπως χρειάζονται όλα τα παιδιά αλλά με μεγάλη προσοχή για να μην γίνει μία σχέση συναισθηματικής εξάρτησης. Είναι καλό να αναπτύξουν σχέσεις με τους παππούδες, τα ξαδέρφια και την ευρύτερη οικογένεια. Παρακολουθώντας τη ζωή των γονιών και των άλλων μελών της οικογένειας, ταυτίζονται μαζί τους και αναπτύσσουν την κοινωνικότητά τους, τους φίλους και τις παρέες τους.
Το σχολείο γίνεται ένας σημαντικός χώρος για τα μοναχοπαίδια όπου κάνουν στενούς φίλους και αναπτύσσουν μακροχρόνιες φιλίες. Πολύ σημαντικό επίσης είναι να τους επιτρέπουν οι γονείς να παίρνουν πρωτοβουλίες για να μπορέσουν να πάρουν το δρόμο της ανεξαρτησίας και της αυτενέργειας.
Κλείνοντας, να τονίσουμε ότι οι γονείς είτε έχουν ένα ή περισσότερα παιδιά προέχει να φροντίσουν να έχουν τη φυσική και συναισθηματική δύναμη και επιθυμία για να τα μεγαλώσουν.
