Ο θηλασμός δακτύλου είναι μια συχνή συνήθεια στα παιδιά. Η συνήθεια αυτή έχει παρατηρηθεί σε υπερηχογραφήματα κυήσεως από την 29η βδομάδα της εμβρυικής ζωής και υπολογίζεται ότι περίπου 10-34% των παιδιών κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής θηλάζουν το δάκτυλό τους. Ο θηλασμός δακτύλου παρατηρείται σε ίση συχνότητα ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια. Μελέτες όμως δείχνουν ότι τα κορίτσια δυσκολεύονται περισσότερο να απαλλαχτούν από αυτή τη συνήθεια σε σχέση με τα αγόρια.
Γιατί άραγε τα παιδιά θηλάζουν το δάκτυλό τους;
Διάφορες θεωρίες προσπαθούν να δώσουν εξηγήσεις γιατί τα παιδιά θηλάζουν το δάκτυλό τους. Η ψυχαναλυτική Φροϋδική θεωρία υποστηρίζει ότι ο θηλασμός (sucking) αποτελεί ένα νεογνικό αντανακλαστικό και ο θηλασμός του δακτύλου είναι μια μορφή «βρεφικής σεξουαλικότητας». Όταν επιμένει τότε απλά έχει μεταπηδήσει στο στοματικό στάδιο και είναι αποτέλεσμα συναισθηματικής διαταραχής. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο θηλασμός δακτύλου είναι μία έμφυτη συμπεριφορά που γίνεται συνήθεια ή συμπεριφορά που έχει μάθει το παιδί και επιμένει.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο θηλασμός δακτύλου προσφέρει στο παιδί ένα αίσθημα σιγουριάς, ηρεμίας και ασφάλειας και εξασφαλίζει ένα κέλυφος προστασίας για το παιδί. Επομένως καταστάσεις που κατακλύζουν το παιδί με αρνητικά συναισθήματα όπως η κούραση, το άγχος, το συγκρουσιακό οικογενειακό περιβάλλον, η έλλειψη στοργής, τρυφερότητας και αγκαλιάς ωθούν το παιδί να βρει παρηγοριά θηλάζοντας το δάκτυλό του.
Τι συνέπειες μπορεί να προκαλέσει ο θηλασμός του δακτύλου στα παιδιά;
Σε γενικές γραμμές το πιπίλισμα του δακτύλου είναι μια καλοήθης συνήθεια που το παιδί την σταματά από μόνο του χωρίς να ελλοχεύει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία του. Το σενάριο αυτό ισχύει αν:
- Ο θηλασμός δακτύλου σταματήσει νωρίς ( οι περισσότεροι συμφωνούν μέχρι την ηλικία των 4 ετών)
- Δε γίνεται σε μεγάλη ένταση και διάρκεια.
Συνέπειες από το θηλασμό δακτύλου στο δάκτυλο του παιδιού
Τα παιδιά που θηλάζουν το δάκτυλο ειδικά για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν παρωνυχίτιδα ( μόλυνση μεταξύ του νυχιού και του δέρματος του δακτύλου), έκζεμα, δερματική βλάβη από τον ιό του απλού έρπητα στο δάκτυλο αλλά και παραμορφώσεις στο δάκτυλο.
Συνέπειες στα δόντια και τη γνάθο
Οι επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει ο θηλασμός του δακτύλου στα δόντια έχουν περιγραφεί από το 1870.
Μπορεί να οδηγήσει σε:
- Προβολή των δοντιών , «δόντια πετακτά».
- Τα οστά (κόκκαλα) της γνάθου μπορεί να προεξέχουν ή να δημιουργηθεί στενή άνω γνάθος.
- Δημιουργία κενού ανάμεσα στα δόντια «χασματοδοντία» λόγω της τοποθέτησης της γλώσσας ανάμεσα στα δόντια όταν το παιδί κλείνει το στόμα του.
Δεν έχει εξακριβωθεί από μελέτες ποια ηλικία είναι το όριο που οι βλάβες στην οδοντοστοιχία γίνονται μη αναστρέψιμες. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι παραμορφώσεις στα δόντια μπορούν να αναστραφούν αν η συνήθεια αυτή σταματήσει μέχρι την ηλικία των 4 ετών. Η δημιουργία μόνιμων παραμορφώσεων στην οδοντοστοιχία του παιδιού εξαρτάται από το χρονικό διάστημα και την ένταση που θηλάζει το παιδί το δάκτυλό του καθώς και από τη γενετική προδιάθεση.
Συνέπειες στη ψυχοσυναισθηματική σφαίρα του παιδιού
Τα μεγαλύτερα παιδιά που θηλάζουν το δάκτυλό τους μπορεί να βιώσουν καταστάσεις κοινωνικού στίγματος, να γελοιοποιούνται από τους συμμαθητές τους, να χαρακτηρίζονται ως ανώριμα και κοινωνικά μη αποδεκτά παιδιά με καταστρεπτικές συνέπειες στην ψυχική τους σφαίρα.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να διακόψει το θηλασμό δακτύλου;
Τα περισσότερα παιδιά σταματούν από μόνοι τους να θηλάζουν το δάκτυλό τους πριν την ηλικία των 4 ετών και οι αλλοιώσεις στα δόντια ή τη γνάθο συνήθως επανέρχονται. Ένας μικρός αριθμός παιδιών συνεχίζουν να θηλάζουν το δάκτυλό τους σε μεγαλύτερη ηλικία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κίνδυνος πρόκλησης μη αναστρέψιμων βλαβών στην οδοντοστοιχία είναι μεγαλύτερες. Πολλές τεχνικές έχουν χρησιμοποιηθεί αλλά η χρυσή τομή είναι ο συνδυασμός πολλών ενεργειών που αναφέρονται πιο κάτω.
- Καθοριστικής σημασίας για να σταματήσει ένα παιδί το θηλασμό δακτύλου είναι να θέλει το ίδιο να το κάνει και να είναι ενεργός «στρατιώτης στη μάχη». Χωρίς να θέλει το παιδί να αφήσει αυτή τη συνήθεια δύσκολο να το πετύχει κανείς.
- Επομένως με πραότητα, ηρεμία, και ευγένεια προσπαθήστε να «πείσετε» το παιδί διακριτικά να θέλει να διακόψει το θηλασμό του δακτύλου – συζητήστε μαζί με το παιδί σας όταν είστε μόνοι σας για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή η συνήθεια στα δόντια του. Μπορεί αυτό να γίνει με έμμεσο τρόπο μέσα από τη διήγηση ενός παραμυθιού με πρωταγωνιστές τους ήρωες από το παραμύθι.
- Αποφύγετε αρνητικά σχόλια, κακούς χαρακτηρισμούς, ειρωνεία, συγκρίσεις με άλλα παιδιά. Το μόνο που θα πετύχετε είναι να ωθήσετε το παιδί να συνεχίζει το θηλασμό δακτύλου σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση με απώτερο στόχο να αποσπάσει την προσοχή σας.
- Προσπαθήστε να «ψαρέψετε» τους παράγοντες που μπορεί να προκαλούν ή να επιδεινώνουν το θηλασμό του δακτύλου. Ακολουθώντας τέτοιου είδους στρατηγική μπορείτε να εφαρμόσετε μια πιο στοχευόμενη προσέγγιση στρέφοντας τις προσπάθειές σας στην αντιμετώπιση του «νήματος» που υφαίνει τον ιστό.
- Ενισχύστε θετικά, καλλιεργείστε τη θετική σκέψη και τονώστε την αυτοπεποίθησή του παιδιού σας επαινώντας τον για καλές συμπεριφορές που εκδηλώνει.
- Επαινέστε το παιδί για τις μέρες που δεν θηλάζει το δάκτυλό του. Τοποθετήστε πίνακα με αστεράκια και δώστε στο παιδί ανταμοιβή ακόμη και για τη μείωση της συχνότητας που θηλάζει το δάκτυλό του. Η ανταμοιβή μπορεί να είναι ένα μικρό δωράκι όταν συμπληρώσει 5 αστεράκια στον πίνακα, μια βόλτα στο πάρκο ή κάτι που αισθάνεται το παιδί ότι θα του χαρίσει ικανοποίηση και χαρά.
Ιδανικό θα ήταν να επιλέξετε μια ξέγνοιαστη περίοδο για να αρχίσετε τις προσπάθειες να διακόψετε το θηλασμό δακτύλου, όπως το καλοκαίρι για να είναι το παιδί ήρεμο, ξεκούραστο και πιο συνεργάσιμο.
Εάν όλες οι πιο πάνω ενέργειες αποτύχουν τότε χρησιμοποιούνται πιο δραστικά μέτρα όπως τα παρακάτω:
- Αποτρεπτικές θεραπείες: γίνεται τοποθέτηση μη τοξικών ουσιών με άσχημη γεύση στο δάκτυλο, χρήση γάζας ή ιμάντα που καλύπτει το δάκτυλο για να αποτρέπουν το παιδί να θηλάζει το δάκτυλο.
- Χρήση «ανταγωνιστικής» τεχνικής. Ενθαρρύνετε το παιδί να προσπαθήσει να κάνει κάποια άλλη ενέργεια όταν κατακλύζεται από την επιθυμία να θηλάσει το δάκτυλό του π.χ. να ακουμπά ένα αντικείμενο που πάλλεται.
- Τοποθέτηση από τον παιδοοδοντίατρο ενός ειδικού ορθοδοντικού μηχανήματος που δυσκολεύει το παιδί να βάλει το δάκτυλο στο στόμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις διαβεβαιώστε το παιδί ότι δεν είναι τιμωρία αλλά ο στόχος είναι να το βοηθήσετε να σταματήσει να θηλάζει το δάκτυλο.
