Η ερώτηση αν τα παιδιά έχουν επιλεκτική μνήμη βρίσκει απάντηση μέσα από έρευνες της ψυχολογίας και της γνωστικής επιστήμης. Η επιστήμη δείχνει ότι τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, δεν θυμούνται τα πάντα με τον ίδιο τρόπο και συχνά διαμορφώνουν τη μνήμη τους ανάλογα με συναισθήματα, προτεραιότητες και σημασία των γεγονότων.
Βασικά σημεία από την έρευνα:
1.Συναισθηματική επιρροή: Τα γεγονότα που προκαλούν έντονα συναισθήματα (χαρά, φόβο, λύπη) αποθηκεύονται πιο εύκολα στη μνήμη των παιδιών. Αντίθετα, τα ουδέτερα ή βαρετά γεγονότα μπορεί να ξεχνιούνται γρήγορα.
2.Σημασία και προσοχή: Η μνήμη των παιδιών είναι «επιλεκτική» επειδή θυμούνται καλύτερα όσα τους φαίνονται σημαντικά ή ενδιαφέροντα. Αν κάτι δεν τραβήξει την προσοχή τους, πιθανότατα θα χαθεί από τη μνήμη.
3.Διαστρέβλωση αναμνήσεων: Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στη διαστρέβλωση ή παραποίηση των αναμνήσεων, κυρίως όταν ακούνε ιστορίες ή ερωτήσεις που προσανατολίζουν τη σκέψη τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι λένε ψέματα – η ανάμνηση απλά αλλάζει με την εμπειρία και την περιγραφή των άλλων.
4.Ανάπτυξη εγκεφάλου: Ο ιππόκαμπος και άλλες περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη μνήμη συνεχίζουν να αναπτύσσονται στα παιδιά, κάτι που επηρεάζει τη διάρκεια και την ακρίβεια των αναμνήσεων.
Συμπέρασμα: Ναι, τα παιδιά έχουν επιλεκτική μνήμη, αλλά αυτό είναι φυσιολογικό και συνδέεται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου, τη συναισθηματική εμπλοκή και το ενδιαφέρον για τα γεγονότα. Η «επιλεκτικότητα» δεν είναι κακό, αλλά μέρος του τρόπου με τον οποίο οργανώνουν τις πληροφορίες και μαθαίνουν από τον κόσμο γύρω τους.
Συμβουλές για να βοηθήσεις τα παιδιά να βελτιώσουν τη μνήμη τους και να θυμούνται πιο αποτελεσματικά:
1. Δώσε σημασία στην προσοχή
Η μνήμη λειτουργεί καλύτερα όταν το παιδί δίνει προσοχή σε αυτό που μαθαίνει. Απομάκρυνε περισπασμούς (π.χ. τηλεόραση, κινητό) και ενίσχυσε τη συγκέντρωση με σύντομες, ξεκάθαρες οδηγίες.
2. Σύνδεση με συναισθήματα
Τα γεγονότα που προκαλούν συναισθηματική αντίδραση είναι πιο εύκολα να θυμηθούν. Μπορείς να κάνεις τη μάθηση ή την καθημερινή εμπειρία διασκεδαστική ή ενδιαφέρουσα, με παιχνίδια, ιστορίες ή δραματοποίηση.
3. Επαναλήψεις και πρακτική
Η επανάληψη ενισχύει τη μνήμη. Μικρές και συχνές αναφορές σε πληροφορίες που θέλεις να θυμηθεί το παιδί (π.χ. νέες λέξεις, γεγονότα, αριθμούς) βοηθούν να «εγκατασταθούν» στη μνήμη.
4. Οργάνωση και συσχέτιση
Δίδαξε στα παιδιά να οργανώνουν τις πληροφορίες σε ομάδες ή ιστορίες. Για παράδειγμα, αντί να μαθαίνουν απλώς λέξεις ή γεγονότα, να τις συνδέουν με εικόνες, χρώματα ή καταστάσεις που γνωρίζουν.
5. Χρήση οπτικών βοηθημάτων
Εικόνες, χάρτες, σχέδια και κάρτες μνήμης βοηθούν τα παιδιά να αποτυπώσουν τις πληροφορίες πιο εύκολα. Η συνδυαστική μάθηση (οπτικό + ακουστικό) ενισχύει την ανάκληση.
6. Υγιείς συνήθειες
Ο ύπνος, η σωστή διατροφή και η σωματική δραστηριότητα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μνήμη. Ένα ξεκούραστο παιδί θυμάται καλύτερα.
7. Ενίσχυση θετικών αναμνήσεων
Όταν το παιδί θυμάται σωστά κάτι, επαίνεσέ το. Η θετική ανατροφοδότηση ενισχύει τη διάθεση να θυμάται και να προσπαθεί περισσότερο.
Του Παναγιώτη Τούμπα
