Το να βάζεις όρια στο παιδί σου δεν είναι μια πράξη εξουσίας. Είναι μια πράξη βαθιάς αγάπης και προστασίας. Όταν ένα παιδί ακούει ένα όχι, στην πραγματικότητα ακούει ένα μήνυμα που λέει πως κάποιος το νοιάζεται αρκετά ώστε να το προστατεύσει από κάτι που δεν το ωφελεί.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί γονείς δυσκολεύονται να το πουν χωρίς να υποχωρήσουν μετά από λίγα λεπτά. Και αυτό είναι φυσιολογικό. Τα παιδιά ζητούν με επιμονή. Οι γονείς κουράζονται. Η καθημερινότητα πιέζει. Όμως η σταθερότητα δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Τα σταθερά όρια καλλιεργούν ασφάλεια και προβλέψιμο περιβάλλον, απαραίτητα για την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού.
Όταν το «όχι» γίνεται… μάχη
Ένα παιδί μπορεί να αντιδράσει έντονα όταν το ακούσει. Μπορεί να θυμώσει, να κλάψει ή να φωνάξει. Δεν το κάνει για να προκαλέσει, αλλά γιατί δεν έχει ακόμα την ικανότητα να διαχειριστεί την απογοήτευση. Εκεί ακριβώς χρειάζεται η δική σου συναισθηματική ωριμότητα. Μην φοβηθείς την αντίδραση. Μην τη δεις ως προσωπική επίθεση. Είναι ένας τρόπος του παιδιού να εκφράσει το συναίσθημά του. Το να μείνεις ψύχραιμη δεν είναι ένδειξη αδιαφορίας, αλλά ένδειξη ηγετικότητας μέσα στην οικογένεια. Όταν το παιδί βλέπει ότι δεν κλονίζεσαι από το συναίσθημά του, χτίζει μια εσωτερική αίσθηση ότι υπάρχει κάποιος που μπορεί να το καθοδηγήσει με ασφάλεια.
Η σημασία της συνέπειας
Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν οι γονείς είναι πως δίνουν ένα όχι, αλλά τελικά κάνουν πίσω. Αυτό διδάσκει το παιδί ότι αν επιμείνει ή κλάψει αρκετά, θα πάρει αυτό που θέλει. Η συνέπεια όμως δεν σημαίνει αυστηρότητα. Σημαίνει να είσαι ξεκάθαρη και προσβάσιμη. Πες όχι. Εξήγησε με απλά λόγια το γιατί. Και μην αναιρείς αυτό που είπες σε μια στιγμή πίεσης. Η σταθερή στάση δημιουργεί παιδιά με μεγαλύτερη αυτοπειθαρχία και καλύτερη συναισθηματική ρύθμιση, σύμφωνα με πολλές έρευνες στην αναπτυξιακή ψυχολογία.
Αν το παιδί σου ζητά να δει περισσότερη τηλεόραση, μπορείς να πεις: «Καταλαβαίνω ότι θέλεις να δεις κι άλλο. Σήμερα όμως ολοκληρώσαμε τον χρόνο μας». Η φράση αυτή συνδυάζει αναγνώριση του συναισθήματος και σταθερότητα. Μην μπεις στη διαδικασία παζαριού. Γιατί μόλις ανοίξει αυτή η πόρτα, χάνεται το μήνυμα που θες να δώσεις.
Πώς να στηρίξεις το «όχι» σου
Η πρώτη σου δουλειά δεν είναι να πείσεις το παιδί. Είναι να στηρίξεις εσένα. Αν δεν είσαι σίγουρη για το όριο που βάζεις, το παιδί θα το καταλάβει αμέσως. Θυμήσου πως ένα όριο πρέπει να έχει σκοπό. Αν προστατεύει τη ρουτίνα, την υγεία, την ασφάλεια ή τον ψυχισμό του παιδιού, τότε αξίζει. Οι γονείς που πιστεύουν στα όρια που θέτουν είναι πιο ήρεμοι και πιο αποτελεσματικοί, γιατί τα μεταδίδουν με φυσικό τρόπο.
Δώσε στο παιδί εναλλακτικές που δεν ακυρώνουν το όχι σου. Για παράδειγμα, αν ζητά ένα ακόμα γλυκό, μπορείς να του προτείνεις να επιλέξει ένα φρούτο ή να διαλέξει μαζί σου το σνακ της επόμενης ημέρας. Έτσι δεν το αφήνεις στη στέρηση. Του δίνεις αίσθηση ελέγχου μέσα σε ένα πλαίσιο που παραμένει σταθερό.
Πώς να διαχειριστείς την ενοχή
Η γονεϊκή ενοχή είναι ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς της συνέπειας. Πολλοί γονείς φοβούνται μήπως πληγώσουν το παιδί, μήπως φανεί ότι δεν το αγαπούν αρκετά ή μήπως το πιέζουν. Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ένα όχι που μπαίνει με αγάπη και εξήγηση δεν πληγώνει το παιδί. Το προστατεύει. Το παιδί χρειάζεται να μάθει ότι η ζωή δεν θα του δίνει πάντα αυτό που θέλει. Καλύτερα να το μάθει σε ένα περιβάλλον γεμάτο αγάπη και σταθερή καθοδήγηση, παρά να το ανακαλύψει μόνο του αργότερα με πιο σκληρό τρόπο.
Αν νιώθεις ενοχή, θυμήσου πως το παιδί σε χρειάζεται περισσότερο ως πυξίδα παρά ως πηγή άμεσης ικανοποίησης. Έχει ανάγκη από έναν ενήλικα που μπορεί να αντέξει το δικό του συναίσθημα, όχι από έναν ενήλικα που λυγίζει κάθε φορά που κάτι δυσκολεύει.
Το «όχι» ως εργαλείο σύνδεσης
Κι όμως, ένα όχι μπορεί να φέρει γονιό και παιδί πιο κοντά. Πώς γίνεται αυτό; Με την ενσυναίσθηση. Όταν πεις όχι, αγκάλιασε το συναίσθημα του παιδιού. Μην αγνοήσεις τη στεναχώρια του. Άφησέ το να εκφραστεί. Κράτησέ το κοντά σου. Δείξε ότι είσαι εκεί και το ακούς. Έτσι το παιδί μαθαίνει ότι μπορεί να νιώσει απογοήτευση, θυμό ή λύπη και ταυτόχρονα να είναι αγαπημένο και ασφαλές. Αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να του κάνεις.
Με τον καιρό, το παιδί θα αρχίσει να δέχεται τα όρια πιο ήρεμα. Θα μάθει πως η σχέση σας δεν εξαρτάται από το αν ικανοποιούνται οι επιθυμίες του, αλλά από την αίσθηση σταθερότητας που του προσφέρεις.
Το όχι δεν είναι μια λέξη φορτωμένη αρνητισμό
Το όχι δεν είναι πάντα μια λέξη φορτωμένη αρνητισμό. Ενίοτε, είναι μια πράξη φροντίδας. Είναι ένας τρόπος να δείξεις στο παιδί σου τον δρόμο. Μείνε σταθερή, ζεστή και γεμάτη παρουσία. Και να θυμάσαι ότι κάθε φορά που λες όχι εκεί που πρέπει, χτίζεις ένα παιδί που αύριο θα μπορεί να πει ναι στη ζωή με δύναμη και αυτοπεποίθηση.
