Ο διαβήτης αποτελεί σήμερα μία από τις μεγαλύτερες υγειονομικές προκλήσεις παγκοσμίως. Χτυπά αθόρυβα επηρεάζοντας εκατομμύρια ζωές. Η κατανόηση του ρόλου της διατροφής, της άσκησης και της πρόληψης είναι πιο απαραίτητη από ποτέ για να κρατήσουμε την υγεία μας στα χέρια μας.
Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου τιμώντας την ημερομηνία γέννησης του Φρέντερικ Μπάντινγκ, ο οποίος μαζί με τον Τσαρλς Μπεστ συνέλαβαν την ιδέα που οδήγησε στην ανακάλυψη της ινσουλίνης τον Οκτώβριο του 1921. Ο διαβήτης θεωρείται η ασθένεια της εποχής μας καθώς η πιο συνηθισμένη μορφή του, ο διαβήτης τύπου 2, έχει στενή σχέση με την κληρονομικότητα και τις συνθήκες διαβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου, που ευνοούν την παχυσαρκία και την καθιστική ζωή. Προκύπτει όταν η ορμόνη ινσουλίνη, η οποία εκκρίνεται από το πάγκρεας, δεν παράγεται σε επαρκείς ποσότητες –με την πάροδο του χρόνου, βαθμιαία μειώνεται έως και ελαχιστοποιείται– ή/και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σωστά λόγω της αντίστασης που παρουσιάζει ο οργανισμός στη δράση της. Αυτό που συμβαίνει λοιπόν είναι ότι, κατ’ επέκταση, τα επίπεδα της γλυκόζης, του σακχάρου στο αίμα δηλαδή, αυξάνονται πολύ.
Ο διαβήτης τύπου 2 αφορά κατά κανόνα ενηλίκους, αλλά, δυστυχώς, όσο η επιδημία της παχυσαρκίας εξαπλώνεται και η καθιστική ζωή γίνεται ο κανόνας τόσο περισσότερο αρχίζει να αφορά και τα παιδιά με βάρος που υπερβαίνει κατά πολύ το υγιές. Βέβαια, πιο συνήθης στα παιδιά, αλλά και σε νεαρούς ενηλίκους –αν και μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ζωής ενός ανθρώπου–, είναι ο διαβήτης τύπου 1, ένα αυτοάνοσο νόσημα που δεν μπορεί να προληφθεί και απαιτεί οπωσδήποτε τη λήψη ινσουλίνης. Αντίθετα, ο διαβήτης τύπου 2 αντιμετωπίζεται με διατροφή και άσκηση, ενώ κάποιες φορές χρειάζονται φάρμακα και, σπανιότερα, ινσουλίνη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τη νόσο είναι ότι όταν δεν ελέγχεται, μπορεί να παρουσιαστούν επιπλοκές όπως καρδιαγγειακά ή προβλήματα στα νεφρά, τα μάτια και τα νεύρα.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Οι πιο κοινές ενδείξεις του διαβήτη τύπου 2 είναι η αδικαιολόγητη κούραση, η συχνουρία, η πολυδιψία και η απώλεια βάρους χωρίς προσπάθεια. Δεν αποκλείεται επίσης να έχουμε θολή όραση, πληγές ή κοψίματα που αργούν να επουλωθούν, μύκητες ή φαγούρα στα γεννητικά όργανα. Ειδικά όσον αφορά το διαβήτη τύπου 2, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά ή και να μην υπάρχουν καθόλου. Στον τύπου 1, είναι πιο συνηθισμένα και έντονα.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ο διαβήτης τύπου 2 είναι πιο πιθανό να μας απασχολήσει αν είμαστε υπέρβαροι, κάνουμε καθιστική ζωή, έχουμε κοντινούς συγγενείς (γονείς ή αδέρφια) με την πάθηση ή είμαστε γυναίκες που την εκδηλώσαμε στην εγκυμοσύνη ή γεννήσαμε μωρό βαρύτερο από 4 κιλά, καπνίζουμε, είμαστε μεγάλοι σε ηλικία, υποφέρουμε από συγκεκριμένες ασθένειες, παίρνουμε φάρμακα που προδιαθέτουν στο διαβήτη (π.χ., κορτικοστεροειδή), έχουμε ιστορικό υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακής νόσου ή πολυκυστικών ωοθηκών κ.ά. Φυσικά, οι προδιαθεσικοί παράγοντες και οι οριακές ή αυξημένες τιμές σακχάρου δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι θα διαγνωστούμε με διαβήτη. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, θα πρέπει να επισκεφθούμε ένα διαβητολόγο και, με βάση τις συμβουλές και τις οδηγίες του, θα μπορέσουμε ακόμα και να τον αποφύγουμε ή, τουλάχιστον, να ελέγξουμε τον ήδη υπάρχοντα και να αποτρέψουμε τις επιπλοκές του.
Τα ναι και τα όχι στην πρόληψη και την αντιμετώπιση
Αν έχουμε διαβήτη τύπου 2 ή ο γιατρός μάς πει ότι ενδέχεται να τον αναπτύξουμε στο μέλλον (ότι βρισκόμαστε τώρα στο στάδιο του προδιαβήτη), οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα μας. Έτσι, θα περιορίσουμε τις πιθανότητες να εμφανίσουμε την ασθένεια ή, αν μας απασχολεί ήδη, να τη διαχειριστούμε καλύτερα και, ενδεχομένως, να αποφύγουμε ή να καθυστερήσουμε τη λήψη φαρμάκων ή/και ινσουλίνης για την αντιμετώπισή της.
Τι χρειάζεται να κάνουμε για να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας
Τα ναι
- Να ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει πρωτεΐνες χωρίς λίπος (π.χ., ψάρι, κοτόπουλο χωρίς πέτσα κ.λπ.), φρούτα, λαχανικά, τρόφιμα ολικής άλεσης (π.χ., ψωμί ολικής άλεσης και βρόμη) και όσπρια (π.χ., ρεβίθια και φακές).
- Να αφιερώνουμε τουλάχιστον δυόμισι ώρες στη διάρκεια της εβδομάδας σε κάποιο είδος άσκησης, όπως είναι το περπάτημα ή όποια άλλη δραστηριότητα μας κάνει να ανεβάζουμε παλμούς.
- Να χάσουμε κιλά, εφόσον είμαστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Μάλιστα οι έρευνες δείχνουν ότι, ακόμα και με την απώλεια μόνο του 5 με 10% του βάρους μας, μπορούμε να δούμε σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση των τιμών του σακχάρου στο αίμα μας.
- Να ελέγχουμε τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου, όπως τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης, τις τιμές των λιπιδίων στο αίμα κ.λπ.
- Να μην αμελούμε τις τακτικές μας εξετάσεις, ειδικά αν έχουμε κληρονομικότητα ή αυξημένες πιθανότητες να πάθουμε διαβήτη.
- Να διακόψουμε το κάπνισμα.
- Να περιορίσουμε το αλκοόλ που καταναλώνουμε.
Τα όχι
- Να μην τρώμε υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα με πολύ αλάτι, ζάχαρη ή/και λίπος, όπως, για παράδειγμα, τηγανητά, μπέικον, πατατάκια, πίτσες, συσκευασμένα αρτοποιήματα, γλυκά, μπισκότα κ.ά.
- Να μην αποφασίζουμε από μόνοι μας το είδος της διατροφής που θα υιοθετήσουμε, αλλά να συμβουλευτούμε πρώτα έναν επαγγελματία στον τομέα, ο οποίος θα μας εκπαιδεύσει στις διατροφικές συνήθειες που θα μας βοηθήσουν να κρατήσουμε τον κίνδυνο του διαβήτη μακριά μας.
Πότε θεωρείται ότι έχουμε διαβήτη
Όταν το σάκχαρο νηστείας (μετρημένο στο εργαστήριο) βρεθεί να είναι πάνω από 126 mg/dl –οι τιμές του πρωινού σακχάρου ανάμεσα στα 100 και τα 126 mg/dl χαρακτηρίζονται ως «διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας», μια μορφή προδιαβήτη– ή όταν στη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (γνωστή και ως «καμπύλη σακχάρου») η τιμή του σακχάρου είναι πάνω από 200 mg/dl στις δύο ώρες μετά τη λήψη 75 γρ. γλυκόζης διαλυμένης σε νερό, τότε μιλάμε για ύπαρξη διαβήτη. Αν οι αντίστοιχες τιμές στην καμπύλη σακχάρου είναι ενδιάμεσες (140-200), τις περιγράφουμε ως «διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη», που είναι άλλη μία έκφραση του προδιαβήτη.
Τι θα πρέπει να κάνουμε αν διαγνωστούμε με διαβήτη
Εφόσον οι εξετάσεις μας δείχνουν ότι έχουμε διαβήτη, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε έναν εξειδικευμένο γιατρό και να τηρήσουμε τις οδηγίες του σχετικά με το τι θα πρέπει να κάνουμε στο εξής. Ο γιατρός θα λάβει υπόψη του τις τιμές του σακχάρου μας και τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου που τυχόν έχουμε και θα μας υποδείξει να χάσουμε κιλά, αν είμαστε υπέρβαροι, καθώς και να ακολουθήσουμε ειδική διατροφή και άσκηση. Πιθανώς θα μας δώσει φάρμακα, τόσο για το διαβήτη όσο και για τους παράγοντες κινδύνου που συχνά συνυπάρχουν. Έπειτα θα μας συστήσει να πραγματοποιούμε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις για την παρακολούθηση του σακχάρου μας (π.χ., γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) και των άλλων παραγόντων κινδύνου (π.χ., χοληστερόλη) καθώς και κάποιες για την ανίχνευση τυχόν επιπλοκών της νόσου.
Έτσι, λοιπόν, είναι σκόπιμο να ελέγχουμε προληπτικά κάθε χρόνο τις μικρές αρτηρίες στο βυθό του ματιού (βυθοσκόπηση στον οφθαλμίατρο), την αλβουμίνη των ούρων, ώστε να φανεί αν υπάρχει διαρροή της από βλάβη στις μικρές αρτηρίες των νεφρών, και τα πόδια (μεγάλες αρτηρίες και νεύρα). Κατά περίπτωση, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει και άλλες εξετάσεις, όπως εκτίμηση από καρδιολόγο, αγγειολόγο, νευρολόγο κ.ά.
Πηγή:imommy.gr
