Το Μουσείο Foundling στο Λονδίνο παρουσιάζει την έκθεση «Απεικονίζοντας την εγκυμοσύνη: Από τον Holbein στα Social Media» , που εξερευνά τις αναπαραστάσεις του γυναικείου σώματος κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης μέσα από πορτρέτα των τελευταίων 500 χρόνων, χαρίζοντας μας μία μοναδική ευκαιρία να τεθούν τα σύγχρονα ζητήματα της ισότητας και της αυτονομίας των γυναικών.
H έκθεση αυτή – αφιέρωμα στη μητρότητα- έχει τον τίτλο «Απεικονίζοντας την εγκυμοσύνη: Από τον Holbein στα Social Media» και είναι μία από τις σπάνιες προσπάθειες να εκτεθούν έργα που παρουσιάζουν αυτή τη μοναδική και ντελικάτη περίοδο του γυναικείου σώματος.
Μέχρι και τον 20ο αιώνα οι περισσότερες γυναίκες περνούσαν τα περισσότερα από τα ενήλικα χρόνια τους σε ενδιαφέρουσα. Παρόλα αυτά οι εγκυμονούσες σπάνια εμφανίζονται σε ζωγραφικά πορτρέτα. Αυτή η έκθεση συγκεντρώνει εικόνες γυναικών- κυρίως από την Βρετανία- που απεικονίζονται στην περίοδο που ήταν σε ενδιαφέρουσα, είτε αυτή η κατάσταση ήταν εμφανής, είτε όχι. Μέσα από ζωγραφιές, φωτογραφίες, εκτυπώσεις, αντικείμενα και ρούχα από τον 15ο αιώνα μέχρι και σήμερα, η έκθεση «Απεικονίζοντας την εγκυμοσύνη» εξερευνά τους διαφορετικούς τρόπους μέσα από τους οποίους η εγκυμοσύνη παρουσιαζόταν, και παράλληλα θέτει ερωτήματα όπως: «Πώς οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές συμπεριφορές έχουν επηρεάσει τις απεικονίσεις των εγκύων γυναικών;», «Πώς η πιθανότητα θανάτου κατά τον τοκετό δημιούργησε επιπλέον ένταση σε τέτοιες παραστάσεις;» και τέλος «Πώς οι πιο πρόσφατες απεικονίσεις, οι οποίες συχνά αντανακλούν τη σύγχρονη γυναικεία χειραφέτηση και ανεξαρτησία, εξακολουθούν να παραμένουν έντονα φορτισμένες συναισθηματικά;».
Η έκθεση είναι η μία πρώτη εικαστική απόπειρα να απαντηθούν όλα αυτά και παρέχει μία εξαιρετική ευκαιρία να διερευνηθούν σύγχρονα θέματα πάνω στη γυναίκεια ισότητα και αυτονομία μέσα σε ένα χρονικό πλαίσιο 500 ετών. Το πιο πρώιμο πορτρέτο της έκθεσης είναι του Χανς Χόλμπαϊν του Νεότερου, που απεικονίζει την όμορφη έγκυο κόρη του Sir Thomas More’s, Cicely Heron. Ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε το 1526-7 και αποτελεί ένα δάνειο από την Βασιλική Συλλογή. Το έργο είναι μία σπάνια και ειλικρινής απεικόνιση μιας πραγματικής εγκύου γυναίκας. Σε πολλά έργα της έκθεσης, χρονολογούμενα πριν τον 20ο αιώνα, η εγκυμοσύνη του μοντέλου έχει σκόπιμα αφαιρεθεί ή καλυφθεί. Για παράδειγμα στο ολόσωμα πορτρέτο της Theresa Parker, δεν υπάρχει κανένα εμφανές σημάδι πως η κοπέλα βρίσκεται σε ενδιαφέρουσα, παρότι υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία πως όταν πόζαρε για το συγκεκριμένο έργο βρισκόταν σε προχωρημένη εγκυμοσύνη.
Σήμερα, οι γυναίκες έχουν πρόσβαση σε αντισυλληπτικές μεθόδους και μπορούν να προγραμματίσουν αν ή και πότε θα μείνουν έγκυες. Πριν την δεκαετία του 1960 πολλές γυναίκες –μεταξύ γάμου και εμμηνόπαυσης- είχαν ζήσει έναν μεγάλο αριθμό εγκυμοσυνών, ενώ παράλληλα ο φόβος του θανάτου κατά τον τοκετό ήταν πολύ έντονος. Πράγματι ήταν συχνό φαινόμενο για μια γυναίκα να πεθαίνει ενώ έφερνε το παιδί της στον κόσμο. Μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, οι περισσότερες γεννήσεις λάμβαναν χώρο στο σπίτι, όπου και παρευρίσκονταν διάφορα μέλη της οικογένειας. Ένα εντυπωσιακό πορτρέτο φιλοτεχνημένο 1814 από τον ζωγράφο G H Harlow, απεικονίζει την διάσημη -για την εποχή της- ηθοποιό Sarah Siddons, ενώ υποδύεται την Λαίδη Μακμπέθ στο θέατρο και παράλληλα βρίσκεται σε ενδιαφέρουσα. Η Siddons ήταν μητέρα εφτά παιδιών. Η γυναίκα ανέβαινε στην σκηνή ακόμα και λίγες μέρες πριν τον τελευταίο της τοκετό, από τον οποίο ωστόσο δεν κατάφερε να επιβιώσει.
Το πορτρέτα της Ελισαβετιανής και Ιακωβιανής εποχής που δείχνουν γυναίκες με εμφανή σημάδια εγκυμοσύνης, όπως το πορτρέτο του Marcus Gheeraerts II, που απεικονίζει μία άγνωστη γυναίκα σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης, εμφανίστηκαν την ίδια εποχή με το λεγόμενο «Κείμενο του κληροδοτήματος της μητέρας ». Το «Κείμενο του κληροδοτήματος της μητέρας» ήταν ένα γράμμα που η έγκυος γυναίκα έγραφε προς το αγέννητο παιδί σε περίπτωση που δεν επιβίωνε από τη διαδικασία του τοκετού. Το γράμμα μετέφερε την αγάπη της, αλλά και τα προνόμια που θα έχει το παιδί της. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το χειρόγραφο που έγραψε η Elizabeth Joscelin το 1622 για το παιδί που κουβαλούσε.
Δεν ήταν μέχρι και τα τέλη του εικοστού αιώνα, όπου η εγκυμοσύνη σταμάτησε να απαλείφεται από τα περισσότερα πορτρέτα. Το 1984, η Βρετανίδα ζωγράφος Ghislaine Howard, φιλοτέχνησε μία εκπληκτική αυτοπροσωπογραφία, όπου παρουσιαζόταν σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης. Εντούτοις, η στιγμή – ορόσημο για την απεικόνιση της εγκυμοσύνης ήταν η φωτογράφιση της Demi Moore από την Annie Leibovitz για το εξώφυλλο του δημοφιλούς περιοδικού Vanity Fair, τον Αύγουστο του 1991. Η ηθοποιός φωτογραφήθηκε ολόγυμνη, ενώ ήταν 7 μηνών έγκυος. Η εικόνα ήταν συγκλονιστική, προκαλώντας παγκοσμίως σοκ, ενώ μερικοί έμποροι αρνήθηκαν να βάλουν στα ράφια τους το τεύχος. Παρ ‘όλα αυτά, ήταν η έναρξη μία πολιτιστικής αλλαγής και η αρχή της τάσης για πιο ρεαλιστικές απεικονίσεις σωμάτων κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης. Το 2017, η Leibovitz επέστρεψε στο θέμα, φωτογραφίζοντας την έγκυο πρωταθλήτρια του τένις, Serena Williams, γυμνή, πάλι για εξώφυλλο του Vanity Fair.
Το τελικό έκθεμα της έκθεσης, είναι μία φωτογραφία του Awol Erizku, που απεικονίζει τη διάσημη τραγουδίστρια Beyoncé Knowles, μισόγυμνη και έγκυο σε δίδυμα. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στον επίσημο λογαριασμό Instagram της τραγουδίστριας την 1η Φεβρουαρίου του 2017.Το εικονογραφικά πολύπλοκο πορτρέτο της Beyoncé, η οποία καλυπτόταν από ένα πέπλο και καθόταν γονατιστή μπροστά από μία ανθοδέσμη, έγινε η δημοφιλέστερη εικόνα του Instagram για το 2017. Η εικόνα της Beyoncé καταδεικνύει πως κάποιες γυναίκες κατάφεραν να αναλάβουν την κυριότητα όχι μόνο των αναπαραστάσεων των σωμάτων τους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, αλλά και της διανομής των πορτρέτων τους.
Η έκθεση, που επιμελήθηκε η Karen Hearn, πρώην επιμελήτρια της βρετανικής τέχνης του 16ου και του 17ου αιώνα στη Tate Britain (1992-2012) και τώρα επίτιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, είναι μία πρώτη στο είδος της εικαστική απόπειρα και προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία να τεθούν τα σύγχρονα ζητήματα της ισότητας και της αυτονομίας των γυναικών σε ένα χρονικό πλαίσιο 500 ετών. Αποτελεί επίσης μέρος του συνεχιζόμενου προγράμματος εκθεσιακής τέχνης του Μουσείο Foundling, που αντανακλά την αποστολή του να αποκαλύψει και ερευνήσει τη δύναμη των ανθρώπων και της τέχνης να αλλάξουν τον τρόπο που ζούμε και σκεφτόμαστε.
Η έκθεση υποστηρίζεται από τον Taylor Wessing, την εταιρία Drapers, το Norland College και τη λέσχη του 1739. Η έκθεση πραγματοποιείται στο Μουσείο Foundling (Brunswick Square, Bloomsbury, London WC1N 1AZ, Ηνωμένο Βασίλειο), έως τις 26 Απριλίου 2020.
