Όλο και περισσότερες γυναίκες κερδίζουν χρόνο για τη μητρότητα κρυοσυντήρηση ωαρίων. Η πανδημία του κορονοϊού προκάλεσε αύξηση του αριθμού των γυναικών που αποφασίζουν να προχωρήσουν σε κατάψυξη ωαρίων. Όμως, η διατήρηση γονιμότητας είναι κάτι παραπάνω από μια «μανία» που πυροδότησε ο κορονοϊός.
Όταν χώρισε το καλοκαίρι του 2020, η Σάρα Σίγκελ δεν ήρθε αντιμέτωπη μόνο με τον πόνο του χωρισμού. Αδέσμευτη, στα 35 της, εν μέσω της πανδημίας της Covid-19, η Σίγκελ, η οποία ζει στη Νέα Υόρκη, ανησυχούσε μήπως το τέλος της σχέσης της σήμαινε ότι είχε χάσει και την ευκαιρία να γίνει μητέρα.
«Με δεδομένο ότι βρισκόμασταν στην κορύφωση της πανδημίας, ήξερα ότι θα ήταν δύσκολο να γνωρίσω κάποιον σύντομα. Και αν γνώριζα κάποιον, δεν ήθελα να νιώσω ότι βιάζομαι ή να πιεστώ να μείνω έγκυος λόγω της ηλικίας μου», αναφέρει η ίδια.
Τότε ήταν που η Σίγκελ είδε στο Instagram μια ινφλουένσερ που κατέγραφε την εμπειρία της αναφορικά με την κατάψυξη ωαρίων. Η Σίγκελ παρακολουθούσε τις αναρτήσεις που διαφώτιζαν αυτή τη διαδικασία, και κάτι που άλλοτε φάνταζε τρομακτικό και ανεδαφικό, άρχισε να μοιάζει εφικτό. «Ένιωσα πως αυτός ήταν ο τρόπος να κερδίσω χρόνο και να προσφέρω στον εαυτό μου μια εναλλακτική λύση», λέει χαρακτηριστικά.
Μέσα σε ένα μήνα, η Σίγκελ είχε ήδη ξεκινήσει τον πρώτο κύκλο της διαδικασίας. Την επανέλαβε τον Δεκέμβριο του 2020, με στόχο να αυξήσει τις πιθανότητες να ανακτήσει βιώσιμα ωάρια. Παρόλο που απομένουν τα στάδια της γονιμοποίησης και της εμφύτευσης, η Σίγκελ αναφέρει πως νιώθει ήδη πιο ήρεμη σχετικά με τη γονιμότητά της.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές κλινικές γονιμότητας παρατήρησαν αύξηση του ενδιαφέροντος για την κατάψυξη ωαρίων. Σύμφωνα με κάποια δεδομένα, στις ΗΠΑ παρουσίασεαύξηση κατά 39%, και στο Ηνωμένο Βασίλειο, το καλοκαίρι του 2020, το ενδιαφέρον αυξήθηκε κατά 50%, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Για τις γυναίκες που ένιωσαν πως η πανδημία διατάραξε τον οικογενειακό προγραμματισμό τους ή για ζευγάρια που αποφάσισαν να καθυστερήσουν την απόκτηση παιδιού εν μέσω της οικονομικής αβεβαιότητας, η διατήρηση της γονιμότητας αποτέλεσε μια σανίδα σωτηρίας. Ωστόσο, η υποβοηθούμενη εγκυμοσύνη συνοδεύεται και από δυσκολίες, ενώ δεν έχει εγγυημένο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, είναι δυνατόν να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κάποιες γυναίκες αντιλαμβάνονται την αυτονομία τους και κάνουν τον οικογενειακό προγραμματισμό τους.
Από προνομιούχα θέση
Η κρυοσυντήρηση ωοκυττάρων -ευρέως γνωστή ως κατάψυξη ωαρίων– αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 και αρχικά σχεδιάστηκε για να βοηθήσει τις γυναίκες με σοβαρά προβλήματα υγείας που χρειάζονταν θεραπείες οι οποίες θα μπορούσαν να βλάψουν τη γονιμότητα, έτσι ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί μετά τη θεραπεία.
Τα στάδια περιλαμβάνουν τη συλλογή των ωαρίων, την κατάψυξη και, αργότερα, την απόψυξή τους για χρήση σε θεραπεία γονιμότητας. Τα τελευταία χρόνια, αποτελεί θεραπεία κατ’ επιλογή, και οι γυναίκες μπορούν να επιλέξουν να καταψύξουν τα ωάριά τους για να βελτιώσουν τις πιθανότητες να αποκτήσουν παιδιά στο μέλλον.
Σύμφωνα με την Μπατ Σίβα Μάσλοου -με ειδίκευση στην αναπαραγωγική ενδοκρινολογία, η οποία έχει πραγματοποιήσει πάνω από 2.000 κρυοσυντηρήσεις- η κατάψυξη ωαρίων προσφέρει στις γυναίκες που δεν μπορούν επί του παρόντος να κάνουν παιδιά, μια ευκαιρία να γίνουν μητέρες στο μέλλον, σε μια ηλικία που ίσως η γονιμότητά τους να παρουσιάζει κάμψη.
Η 35χρονη Σίγκελ -απόφοιτη κολεγίου, αδέσμευτη κι εργαζόμενη γνώσης- αποτελεί αντιπροσωπευτική υποψήφια για αυτή τη διαδικασία από πολλές απόψεις. Σύμφωνα με έρευνα του 2021, οι γυναίκες που επιλέγουν την κατάψυξη ωαρίων είναι συνήθως ελεύθερες, μεταξύ 36 και 40 ετών, λευκές, με ανώτερη μόρφωση και επάγγελμα που απαιτεί υψηλά προσόντα.
Πολλές από αυτές τις υποψήφιες είναι σε προνομιούχα θέση. «Δυστυχώς, η κατάψυξη ωαρίων δεν είναι φθηνή υπόθεση», λέει η Ελίζαμπεθ Κινγκ, επαγγελματίας καθοδηγήτρια σε θέματα γονιμότητας, με έδρα το Λος Άντζελες. Η διαδικασία κοστίζει στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά μέσο όρο 7.000-8.000 λίρες και στις ΗΠΑ 10.000-20.000 δολάρια, με αποτέλεσμα να είναι προσβάσιμη μόνο σε άτομα με υψηλά εισοδήματα ή που εργάζονται σε συγκεκριμένους τομείς.
Στην Ελλάδα το κόστος είναι περίπου το κόστος της εξωσωματικής γονιμοποίησης ενώ τα ενέσιμα φάρμακα τα οποία δε χορηγούνται από τον ΕΟΠΥΥ χρεώνονται επιπλέον. Επίσης θα πρέπει να υπολογιστεί και ετήσια συνδρομή κρυοσυντήρησης της τάξεως των 200-300 ευρώ.
Κάποιες εταιρείες προσφέρουν την κατάψυξη ωαρίων ως πρόσθετη απολαβή, όμως οι εργαζόμενες σε αυτές έχουν θέσεις υψηλών δεξιοτήτων, συχνά στον κλάδο της Τεχνολογίας.
«Υπάρχουν κάποιες start-up και εταιρείες Τεχνολογίας που την προσφέρουν ως κίνητρο για να προσελκύσουν τη νεότερη γενιά και να την κάνουν να εργάζεται πιο σκληρά, χωρίς τον περισπασμό ότι θα πρέπει να αποχωρήσει για να δημιουργήσει οικογένεια. Αυτό σημαίνει πως οι περισσότερες γυναίκες που καταψύχουν τα ωάριά τους έχουν υψηλότερα εισοδήματα», αναφέρει η Κινγκ.
Ωστόσο, η Κινγκ επισημαίνει πως έχει διευρυνθεί η ομάδα εκείνων που διερευνούν αυτή τη δυνατότητα. Καθώς αυξάνεται παγκοσμίως το κόστος ζωής, οι άνθρωποι αλλάζουν δουλειές και παραμένουν οι φόβοι για τις παρατεταμένες επιπτώσεις της πανδημίας, η Κινγκ παρατήρησε ότι αναβάλλουν την απόκτηση παιδιού και άτομα σε μακροχρόνιες σχέσεις. Επίσης, παρατήρησε πως τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε ο αριθμός των γυναικών ηλικίας 37-42 που αναζητούν καθοδήγηση σχετικά με την κατάψυξη ωαρίων, καθώς και μια αύξηση σε ό,τι αφορά μαύρες γυναίκες και Λατίνες.
Το ενδιαφέρον για την κατάψυξη ωαρίων εμφανίζεται εν μέσω μιας τάσης για μητρότητα σε μεγαλύτερη ηλικία και για υποβοηθούμενη εγκυμοσύνη. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μέση ηλικία κατά την οποία γίνεται κάποια μητέρα για πρώτη φορά αυξάνεται από τη δεκαετία του 1970, και πλέον φτάνει στα 30,7 έτη. Στις ΗΠΑ, ο αριθμός των γυναικών που γεννούν σε ηλικία άνω των 40 ετών βρίσκεται σε υψηλό όλων των εποχών.
Τα αίτια είναι πολλά. Η άνοδος της αποτελεσματικής αντισύλληψης, μαζί με την καλύτερη εκπαίδευση και την αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, έδωσε στις γυναίκες περισσότερες ευκαιρίες και επιλογές.
Από την άλλη, οι ελλείψεις στις οικογενειακές πολιτικές, όπως η κρατική μέριμνα για τα παιδιά, οι όλο και αυξανόμενες τιμές στη στέγαση και η αυξανόμενη οικονομική αβεβαιότητα,κάνουν τις γυναίκες να νιώθουν πως δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά, ακόμα και αν κατά τα άλλα είναι έτοιμες να γίνουν μητέρες.
Κερδίζοντας χρόνο
Εν μέσω αυτών των ευρύτερων τάσεων, οι ειδικοί λένε πως η πανδημία ώθησε το ενδιαφέρον για την κατάψυξη ωαρίων για πολλούς λόγους.
Δεδομένα από μελέτη του Ερευνητικού Κέντρου Πιού (Pew Research Center), που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2022, καταδεικνύουν πως τα τρία τέταρτα των Αμερικανών που έβγαιναν ραντεβού ανέφεραν πως, την περίοδο της πανδημίας, το να γνωρίσουν κάποιον είναι πιο δύσκολο από ποτέ, και πολλοί, όπως η Σίγκελ, ανησυχούσαν πολύ για το αν θα έβρισκαν σύντροφο.
Επίσης, η ευελιξία που προσφέρει η τηλεργασία έκανε τη διαδικασία πιο εύκολη για κάποιες γυναίκες. Όπως αναφέρει η Σίγκελ, χάρη σε αυτή μπορούσε να προγραμματίσει τα πολλά ραντεβού που είναι απαραίτητα για τη διαδικασία αυτή, καθώς ήταν πιο ευέλικτη η εργασιακή της ζωής, καθιστώντας για πρώτη φορά τη διατήρηση της γονιμότητάς της μια ρεαλιστική προοπτική.
Η Ανίσα Πατέλ-Νταν, ψυχίατρος και επικεφαλής της εταιρείας LifeStance Health με βάση τις ΗΠΑ, επισημαίνει πως, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, η πανδημία αποτέλεσε περίοδο περισυλλογής, κατά την οποία πολλοί άνθρωποι αναθεώρησαν τις επιλογές τους.
«Η πανδημία προκάλεσε μια υπαρξιακή κρίση σε πολλούς. Αναδύθηκαν ερωτήματα όπως “ποιες είναι οι αξίες μου;” “Έχει νόημα η εργασία μου;” “Είναι ο σύντροφός μου το σωστό άτομο για εμένα;”. Είτε θέλεις πρώτα να επιτύχεις έναν στόχο ζωής ή κάτι στον επαγγελματικό τομέα, είτε έχεις δεύτερες σκέψεις για τον σύντροφό σου, όλη αυτή η ενδοσκόπηση που παρατηρούμε μπορεί να οδηγήσει κάποιους να αισθάνονται πως δεν είναι έτοιμοι να αποκτήσουν παιδιά άμεσα», σημειώνει η Πατέλ-Νταν.
Η Κινγκ συμφωνεί πως τόσο η αβεβαιότητα όσο και η αστάθεια που προκάλεσε η πανδημία, αποτελούν σοβαρούς παράγοντες της αύξησης του ενδιαφέροντος για τη διαδικασία αυτή. «Ο κόσμος πέρασε πολύ καιρό σε απομόνωση και σκέφτηκε το μέλλον του. Γυναίκες που ήταν μόνες τους συνειδητοποίησαν πως η κατάψυξη ωαρίων ήταν μια καλή ευκαιρία να “κερδίσουν χρόνο” σε περίπτωση που δεν γνώριζαν κάποιον σύντροφο. Και τα ζευγάρια καταψύχουν έμβρυα με την πρόθεση να αποκτήσουν οικογένεια, όταν οι συνθήκες θα είναι πιο σταθερές ή η οικονομική τους κατάσταση καλύτερη», επισημαίνει η Κινγκ.
Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες έπαιξαν ρόλο στην απόφαση της Λόρα Πόμερ να καταψύξει τα ωάριά της. Η Πόμερ και ο πρώην σύζυγός της αποφάσισαν να πάρουν διαζύγιο μόλις έναν μήνα πριν από την έναρξη της πανδημίας. Ζώντας μόνη για πρώτη φορά, σε περίοδο μεγάλης απομόνωσης, η 37χρονη Πόμερ είχε την ευκαιρία να σκεφτεί τι ήθελε στη ζωή της.
«Είχα πολύ χρόνο να σκεφτώ τι είναι σημαντικό για μένα», λέει η Πόμερ, της οποίας οι γονείς βοήθησαν με το κόστος της διαδικασίας. «Αξιοποίησα τον χρόνο αυτό για να σκεφτώ πραγματικά τι είναι για μένα η εμπειρία της ζωής, πώς ήθελα να ζήσω, πώς θα αποκτούσα το μέλλον που επιθυμούσα. Τότε ήταν που σιγουρεύτηκα πως ήθελα παιδιά, κατά προτίμηση βιολογικά, και αποφάσισα να καταψύξω τα ωάριά μου», σημειώνει η Πόμερ.
Η σκληρή πραγματικότητα
Η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων έχει και κάποιες πτυχές που θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι γυναίκες που το σκέφτονται.
Τόσο η Πόμερ όσο και η Σίγκελ βίωσαν πόσο σωματικά και ψυχολογικά επίπονο μπορεί να είναι το αρχικό στάδιο της διαδικασίας. Η Σίγκελ περιγράφει ως στρεσογόνες τις εβδομάδες πριν από την έναρξη της διαδικασίας, όταν πρέπει οι γυναίκες να κάνουν ενέσεις μόνες τους με ένα μείγμα φαρμακευτικών ουσιών. Όπως επισημαίνει, επηρεάστηκε η σωματική και η ψυχική της υγεία, καθώς δεν επιτρεπόταν να γυμναστεί εκείνη την περίοδο.
Η Πόμερ αναφέρει πως δυσκολεύτηκε επί ένα μήνα, που ήταν γεμάτος ραντεβού κι ενέσεις με ορμόνες, και θυμάται πόσο «αγχωτική» ήταν η τελευταία ένεση. «Λίγες ημέρες αργότερα, πήγα για τη συλλογή των ωαρίων. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε χωρίς προβλήματα, όμως δεν αισθανόμουν καλά για κάποιες ημέρες μετά, και οπωσδήποτε με επηρέασαν οι ορμόνες», σημειώνει η ίδια.
Το πιο σημαντικό είναι ότι τα αποτελέσματα δεν είναι εγγυημένα. Κάποιοι ειδικοί ανησυχούν πως κάποιες κλινικές υπερβάλλουν σχετικά με τις πιθανότητες μιας επιτυχημένης εγκυμοσύνης με κατεψυγμένα ωάρια, και προειδοποιούν πως οι γυναίκες δεν πρέπει να θεωρούν τη διατήρηση της γονιμότητας ως κάτι το απόλυτα εγγυημένο.
Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, έρευνα βασισμένη σε δεδομένα του 2016 από την Επιτροπή Ανθρώπινης Γονιμότητας και Εμβρυολογίας, κατέδειξε πως από τα κατεψυγμένα ωάρια που αποψύχονταν, το 15% γονιμοποιούταν και μεταφερόταν στη μήτρα. Από εκείνα τα ωάρια, το 13% κατέληγε σε εγκυμοσύνη – συνολικά καταγράφηκαν 22 εγκυμοσύνες από 1.204 αποψυγμένα ωάρια.
Η ηλικία στην οποία οι γυναίκες καταψύχουν τα ωάριά τους είναι κρίσιμος παράγοντας για μια επιτυχημένη έκβαση. Γυναίκες κάτω των 35 ετών έχουν 18% πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί όταν καταψύχονται πέντε ωάρια. Όμως το ποσοστό αυτό πέφτει στο 7%, εάν η γυναίκα είναι άνω των 35 την περίοδο της κατάψυξης των ωαρίων.
Τα αποτελέσματα επηρεάζονται από το πόσα ωάρια καταψύχονται. Οι ειδικοί συμβουλεύουν να γίνονται αρκετοί κύκλοι κατάψυξης – ο αριθμός των ωαρίων που ανακτώνται σε κάθε κύκλο διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα, με μέσο όρο έως και 15 για γυναίκες κάτω των 35 ετών, ενώ για γυναίκες άνω των 42 ετών, ο αριθμός μπορεί να είναι έως 6 ωάρια. Ωστόσο, αυτό αυξάνει το κόστος και είναι απαγορευτικό για πολύ κόσμο.
Ως εκ τούτου, το υψηλό κόστος της κατάψυξης ωαρίων σε συνδυασμό με το σχετικά χαμηλό ποσοστό επιτυχίας, σημαίνει πως κάποιες γυναίκες ίσως πληρώνουν σημαντικά ποσά για μια αποκαλούμενη «εγγύηση», που μόνο οριακά αυξάνει τις πιθανότητες να γίνουν μητέρες.
Επικρατεί προβληματισμός ότι κάποιες κλινικές ίσως εκμεταλλεύονται τις γυναίκες πουαγχώνονται σχετικά με τη γονιμότητά τους, και δεν εξηγούν ικανοποιητικά πόσο ρεαλιστική είναι πραγματικά μία επιτυχημένη εγκυμοσύνη έπειτα από κατάψυξη ωαρίων.
«Θεωρώ ότι υπάρχει μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας πως οι γυναίκες με κατεψυγμένα ωάρια θα έχουν ένα υγιές έμβρυο ή γέννηση ζώντος νεογνού. Οι κλινικές πρέπει να εξηγούν καλύτερα τις πραγματικές συνθήκες της όλης διαδρομής – όχι μόνο από σωματική άποψη, αλλά και από ψυχολογική σκοπιά», αναφέρει η Κινγκ.
«Μπορώ να επιτρέψω στη ζωή κυλίσει»
Πάντως, με βάση τις τάσεις και ανεπίσημες αναφορές, το ενδιαφέρον για την κατάψυξη ωαρίων παραμένει υψηλό, παρά το ότι η πανδημία υποχωρεί. Μακροπρόθεσμα, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει το πώς οι άνθρωποι σχεδιάζουν τον οικογενειακό προγραμματισμό τους.
«Το εάν, το πότε, το πόσα παιδιά θα κάνουμε και με ποιον, έχουν σημαντικές συνέπειες για όλες τις πτυχές της ενήλικης ζωής μας: πού ζούμε, πού εργαζόμαστε, πώς ξοδεύουμε και αποταμιεύουμε τα χρήματά μας, καθώς και για τη σωματική και ψυχική ευζωία μας. Ο αναπαραγωγικός προγραμματισμός μας αποτελεί κομμάτι του σχεδιασμού της ζωής μας», λέει χαρακτηριστικά η Μάσλοου.
Σύμφωνα με την ίδια, είναι πιθανό να δούμε περισσότερες γυναίκες να γίνονται μητέρες στα 42-43 τους. Η Κινγκ προσθέτει πως κάποιες γυναίκες θα βιώσουν μια αυξανόμενη αίσθηση ελευθερίας σε σχέση με την εργασία και το πώς προγραμματίζουν το μέλλον τους, καθώς θα αισθάνονται πως έχουν ένα είδος ελέγχου της γονιμότητάς τους που δεν είχαν οι προηγούμενες γενιές.
Ωστόσο, η Κινγκ προειδοποιεί πως αυτή η αίσθηση δύναμης αφορά κατά κύριο λόγο άτομα της ανώτερης μεσαίας τάξης, που είναι πιο πιθανόν να μπορούν να πληρώσουν για αυτή τη διαδικασία. Επιπλέον, δεν θα έχουν όλοι τα αποτελέσματα που επιθυμούν.
Στην περίπτωση της Πόμερ, η διαδικασία αυτή την έκανε να αισθάνεται λιγότερη πίεση να βρει νέο σύντροφο ή να ωθήσει την καριέρα της προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Τώρα μπορεί να επικεντρωθεί στην επιχείρησή της, με απώτερο στόχο να αποκτήσει παιδί μόλις τα πράγματα «ηρεμήσουν» λίγο. «Μπορώ να είμαι ευέλικτη ως προς του πού ζω τώρα και να αφήσω τη ζωή να κυλίσει, αντί να προσπαθώ να την ελέγξω με στόχο ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα», επισημαίνει η Πόμερ.
Πηγή:all4mama.gr
