Γιατί το παιδί μου δαγκώνει;

.. Και ενώ η κόρη σας παίζει τόσο όμορφα με τον γιο της φίλης σας, ξαφνικά ένα σπαρακτικό κλάμα σας αναγκάζει να τρέξετε αμέσως κοντά τους. Και τι να δείτε… Ο μικρός Στυλιανός να κλαίει με αναφιλητά κρατώντας το χέρι του, το οποίο έχει ένα τεράστιο δάγκωμα, και η μικρή σας κόρη να κοιτάζει στο πάτωμα και να κρατά το καινούργιο του αυτοκινητάκι…

Έρευνες υποστηρίζουν ότι περίπου το ένα τρίτο των παιδιών θα δεχτεί κάποια δαγκωματιά από κάποιο άλλο παιδί. Το δάγκωμα δεν είναι κάτι ασυνήθιστο για τα παιδιά κάτω των τριών ετών, όντας ένα φυσιολογικό στάδιο στην ανάπτυξη τους, καθώς αποτελεί ένα τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων τους αλλά και σημαντικό εργαλείο πειραματισμού. Σύμφωνα με τον Duby (2014) τα παιδιά δαγκώνουν γιατί «απλά δεν έχουν τις λέξεις για να εκφράσουν την απογοήτευσή τους, οπότε και καταφεύγουν σε μια πρωτόγονη μορφή επικοινωνίας».

Γιατί δαγκώνει ένα παιδί

–        Το δάγκωμα ως εργαλείο πειραματισμού και εξερεύνησης

Από την πρώτη στιγμή της γέννησης του παιδιού, το στόμα αποτελεί το κυριότερο εργαλείο ανακάλυψης και ταυτόχρονα μάθησης του κόσμου γύρω από αυτό. Μέσω του στόματος το παιδί εξερευνά τις γεύσεις και δοκιμάζει με σκοπό να αλληλεπιδράσει με το περιβάλλον γύρω του. Επιπρόσθετα τα βρέφη όταν αρχίζουν να βγάζουν δόντια, εξαιτίας του πόνου που βιώνουν, αναγκάζονται να δαγκώσουν ένα παιχνίδι, ένα χέρι ή ένα μάγουλο κάποιου για να ανακουφιστούν.

–        Το δάγκωμα της απογοήτευσης ή της διεκδίκησης

Όταν κάποιο άλλο παιδί θέλει το παιχνίδι του ή δεν του δίνει το δικό του, το παιδί σας «δείχνει τα δόντια» του. Με αυτό τον τρόπο εκδηλώνει τις επιθυμίες, την εκδίκηση αλλά και την απογοήτευση του. Είναι ουσιαστικά ένα μέσο διεκδίκησης έτσι ώστε ο πιο «δυνατός» να κερδίσει το αγαπημένο παιχνίδι το οποίο επιθυμούν και τα δύο παιδιά.

–        Το δάγκωμα ως μέσο επικοινωνίας και κοινωνικής αποδοχής

Δεν είναι λίγες οι φορές που ένα παιδί εξαιτίας της μη λεκτικής του ακόμη ανάπτυξης, αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει το δάγκωμα ως μέσο επικοινωνίας με τα΄ άλλα παιδιά ή και με τους ενήλικες. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι τα πλείστα δαγκώματα παρατηρούνται μεταξύ της ηλικίας 12 με 36 μηνών. Πολλές φορές το παιδί δεν κατανοεί τον πόνο που προκαλεί, αντίθετα αντιλαμβάνεται αυτή την πράξη ως μέσο οικειότητας και επικοινωνίας με τους ανθρώπους γύρω του.

–        Το δάγκωμα με σκοπό τη μίμηση

«Θα σε φάωωωω» λέμε στα παιδιά μας όταν τα αγκαλιάζουμε και τα φιλάμε πολλές φορές, δαγκώνοντας τα ελαφριά στα μάγουλα… Βιώνοντας αυτό το τρυφερό περιστατικό μαζί μας τα παιδιά, ίσως αργότερα μιμηθούν αυτή τη μας την συμπεριφορά σε άλλους ενήλικες ή σε άλλα παιδιά σε αντίστοιχα πλαίσια της καθημερινότητάς τους.

–        Το δάγκωμα ως μέσο προσέλκυσης προσοχής

Το παιδί σας παίζει ήσυχα μαζί με το μικρό του αδελφάκι και κανείς δεν το παρατηρεί ιδιαίτερα, όταν όμως το δαγκώσει όλοι αμέσως ασχολούνται μαζί του.  Αν λοιπόν ασχολείστε μαζί με το παιδί σας μόνο όταν πραγματοποιήσει κάποια «μη επιτρεπτή» συμπεριφορά τότε μάλλον θα θεωρήσει ότι είναι ένας καλός και εύκολος τρόπος για να του δίνετε συνεχώς σημασία.

Πώς ν΄ αντιμετωπίσετε το δάγκωμα

Η παρέμβαση πρέπει να είναι επικεντρωμένη στο παιδί και να σχετίζεται με το περιστατικό το οποίο μόλις διαδραματίστηκε μπροστά σας. Όλες σας οι ενέργειες χρειάζεται να στοχεύουν στην εκπαίδευση του παιδιού στο να χρησιμοποιεί τον προφορικό λόγο αλλά και άλλα μέσα εκτός από τα δόντια του σαν όπλα. Είναι βασικό για τους ενήλικες που είναι παρόντες στο περιστατικό, να μην παγώσουν στη θέα του συμβάντος άλλα να παρέμβουν άμεσα και αποτελεσματικά. Η παρέμβαση χρειάζεται να περιλαμβάνει απλές, μικρές και ξεκάθαρες προτάσεις (τηλεγραφικές) έτσι ώστε τα μηνύματα σας προς το παιδί να είναι κατανοητά. Πολύ σημαντικό επίσης είναι να έχετε όσο είναι δυνατόν σταθερή συμπεριφορά και ήρεμο τόνο κάθε φορά που το παιδί σας προβαίνει σε τέτοιες συμπεριφορές.

1. Αρχικά παρατηρήστε πότε το παιδί σας δαγκώνει και προσπαθήστε να καταγράψετε τους λόγους για τους οποίους το κάνει. Αν έχετε εντοπίσει τα μέρη και τους λόγους για τους οποίους δαγκώνει τότε άμεσα θα μπορείτε να δράσετε αλλά και να προετοιμαστείτε έτσι ώστε να προλάβετε πιθανές τέτοιες συμπεριφορές.
2. Πλησιάστε ήρεμα και βοηθήστε το παιδί να αναγνωρίσει και να εκδηλώσει τα συναισθήματά του. Για παράδειγμα μπορείτε να πείτε «Φαίνεσαι θυμωμένη/ος.  Το καταλαβαίνω ότι δεν ήθελες να μοιραστείς το καινούργιο του αυτοκινητάκι με τη φίλη σου αλλά κοίταξε τώρα πόσο λυπημένη είναι και πόσο πόνεσε; Ήθελε απλά να παίξει μαζί σου και όχι να σου το πάρει».
3. Στη συνέχεια αφού απομακρύνεται το παιδί από το «πεδίο μάχης» προσφέρετε του εναλλακτικές επιλογές δίνοντας του πιθανές λύσεις για πιθανά προβλήματα του μέλλοντος. Για παράδειγμα πείτε του «Την επόμενη φορά που κάποιο παιδάκι θα θέλει ένα δικό του παιχνίδι μπορείς να του πεις απλά δεν θέλω να στο δώσω ή να έρθεις σε μένα και να μου το πεις. Δεν θα το δαγκώσεις».
4. Πριν επιστρέψει πίσω στο παιχνίδι βοηθήστε το να εκφράσει την συγνώμη του στο άλλο παιδί και να δώσουν ο ένας στον άλλο μια αγκαλιά. Καθίστε για λίγο μαζί τους και δείξτε τους πώς μπορούν να παίξουν μαζί με το ίδιο παιχνίδι.
5. Αποφύγετε την υπερβολική κούραση του παιδιού κατά την διάρκεια της μέρας. Ένα ήρεμο και ξεκούραστο παιδί έχει λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσει τέτοιες συμπεριφορές. Επίσης φροντίστε να έχετε ταΐσει καλά το παιδί πριν πάει κάπου.
6. Χρησιμοποιήστε παραμύθια και τραγούδια με θέμα τα δόντια και σε τι μας χρησιμεύουν.
7. Ενισχύστε την θετική συμπεριφορά των παιδιών όταν την επιδεικνύουν  και επιβραβεύστε τα όταν ξεκινούν να διαχειρίζονται σωστά τα συναισθήματά τους.