Πολλά παιδιά φοβούνται το σκοτάδι! Στη σιωπή της νύχτας, αντικείμενα γνώριμα – όπως μια ντουλάπα ή μια καρέκλα- μεταμορφώνονται, μέσα από την απίστευτα μεγάλη φαντασία τους, σε απειλητικούς δράκους και σκιές.
Ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία, οι φόβοι αυτοί δεν υπακούουν στη λογική των ενηλίκων· κάθε προσπάθεια να τους εξηγήσουμε ως γονείς ότι «δεν υπάρχει λόγος να φοβούνται» μοιάζει μάταιη. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να διαχειριστούμε τους νυχτερινούς φόβους των παιδιών, ακόμη και μέσα στο ίδιο τους το δωμάτιο;
Κατανόηση και ενθάρρυνση
Σύμφωνα με τον παιδίατρο Κώστα Κομματά και το babyzone.gr χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τους φόβους των παιδιών με κατανόηση και δεν υποτιμούμε, ούτε χλευάζουμε όσα νιώθουν. Αποφεύγουμε φράσεις όπως «ντροπή σου, είσαι πια μεγάλος» και προτιμάμε να τους πούμε ότι, παρόλο που ο φόβος του δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, είμαστε δίπλα τους για να τους στηρίξουμε και να τους ξεπεράσει.
Επίσης, τα ενθαρρύνουμε να μας εξηγήσουν με τα δικά τους λόγια τι πιστεύουν ότι κρύβεται στο σκοτεινό, «απαγορευμένο» δωμάτιο. Ακούμε προσεκτικά όσα μας λένε και, έχοντας κατανοήσει τη φαντασία και τις ανησυχίες τους, προχωράμε στα επόμενα βήματα για να τα βοηθήσουμε.
Ανάβουμε φώτα και δρούμε με έξυπνους τρόπους
Την ίδια ώρα, αν ένα παιδί εκφράσει φόβο για καλικάντζαρους, για παράδειγμα, δράκους ή οτιδήποτε παρόμοιο, καλό είναι να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις. Μπορούμε να ανάψουμε όλα τα φώτα του χώρου και, κρατώντας το παιδί απαλά από το χέρι, να σκύψουμε μαζί κάτω από το κρεβάτι ή στα σημεία που το τρομάζουν, δείχνοντάς του έμπρακτα ότι εκεί δεν υπάρχει τίποτα απειλητικό.
Είναι ουσιαστικό να το βοηθήσουμε να «βαφτίσει» τον φόβο του. Ας μην αρκούμαστε στη γενική δήλωση «φοβάμαι». Μπορούμε να προτρέψουμε το παιδί να μας πει τι ακριβώς φοβάται και τι πιστεύει ότι κρύβεται στο σημείο που το ανησυχεί. Όταν το παιδί καταφέρει να δώσει συγκεκριμένη μορφή και όνομα στον φόβο του, σταδιακά και με τη δική μας παρουσία θα συνειδητοποιήσει πως αυτός ο φόβος δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, αλλά μόνο στη φαντασία του.
«Ναι» στη μέθοδο του «αντικαταστάτη»
Συχνά αποδεικνύεται αποτελεσματική και η μέθοδος του «αντικαταστάτη». Τι περιλαμβάνει αυτό; Ας εξηγήσουμε στο παιδί ότι, αφού δεν είναι δυνατόν να βρισκόμαστε συνεχώς δίπλα του τη νύχτα για να απομακρύνουμε τον «κακό δράκο» ή ό,τι άλλο το φοβίζει, έχουμε φροντίσει να του βάλουμε έναν ειδικό φύλακα για προστασία: έναν μεγάλο αρκούδο! Μπορεί να ακούγεται παιχνιδιάρικο, όμως πρόκειται για μια δοκιμασμένη τεχνική, γνωστή ως θεραπεία μέσω αντιπροσώπου. Μπορούμε να οργανώσουμε μια χαριτωμένη, συμβολική «τελετή ανάθεσης καθηκόντων», όπου ο αρκούδος ορκίζεται ότι θα φυλάει το παιδί σαν προσωπικός του σωματοφύλακας, και ας τον τοποθετήσουμε τον δίπλα στο κρεβάτι. Ιδανικά, να είναι μεγαλόσωμος· ένας μεγάλος αρκούδος προκαλεί στο παιδί αίσθημα ασφάλειας και εμπνέει εμπιστοσύνη.
Φωτάκια νυχτός
Θα βοηθούσε επίσης, να τοποθετήσουμε ένα φωτάκι νύχτας, ώστε το παιδί να μπορεί να βλέπει ότι δεν υπάρχει κανένας «δράκος» γύρω του και, κυρίως, να νιώθει συνεχώς την ασφάλεια του σωματοφύλακά του, του αρκούδου.
Επιπλέον, για τα παιδιά που φοβούνται το σκοτάδι, αφού τα βάλουμε για ύπνο με το φωτάκι και τον αρκούδο, φροντίζουμε για λίγη ώρα να κινούμαστε και να κάνουμε ήχους σε κοντινά δωμάτια. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί ακούγοντας τους καθημερινούς θορύβους μας αντί για απόλυτη σιωπή, θα νιώσει την παρουσία μας και την ασφάλεια που αυτή παρέχει, ακόμη κι αν δεν βρισκόμαστε δίπλα του.
Συνοψίζοντας, η αντιμετώπιση των παιδικών φόβων απαιτεί υπομονή, κατανόηση και πρακτικά «κόλπα» που δίνουν στο παιδί μας αίσθημα ασφάλειας. Με το να ακούμε, να ονομάζουμε και να οριοθετούμε τους φόβους του και χρησιμοποιώντας «έξυπνους αντικαταστάτες», το παιδί μαθαίνει σταδιακά να ξεπερνά το άγχος και να αναπτύσσει αυτοπεποίθηση. Μπορεί, όντως, η φαντασία του παιδιού να μετατραπεί από πηγή φόβου σε εργαλείο για ασφάλεια και ηρεμία.
Γράφει η Χριστίνα Γεωργίου με πληροφορίες του παιδιάτρου Κώστα Κομματά και του babyzone.gr
