«Δεν είναι το παιχνίδι που του λείπει. Είσαι εσύ. Και όταν θα το καταλάβεις θα είναι αργά!».
Κάποτε πίστευα ότι μεγαλώνω ένα αυτόνομο, ανεξάρτητο παιδί. Ήμουν υπερήφανη που η κόρη μου μπορούσε να παίζει μόνη της για ώρες, ήσυχα, χωρίς να με ενοχλεί. Εκείνη στο πάτωμα με τις κούκλες της. Κι εγώ στο γραφείο ή τον καναπέ με ένα laptop μονίμως ανοιχτό και το κινητό δίπλα μου, μη τυχόν δεν δω – και δεν απαντήσω- σε κάποιο σημαντικό email της δουλειάς. Μέχρι που ένα απόγευμα με κοίταξε και μου είπε:
«Μαμά, παίζω μόνη μου γιατί δεν σ’ αρέσει να παίζεις μαζί μου;»
Κι εκεί κόπηκε η ανάσα μου. Την κοιτούσα αποσβολωμένη. Ένα μικρό σποράκι, που πήγαινε στην Τετάρτη δημοτικού και μετά το διάβασμα περίμενε πώς και πώς να περάσει χρόνο μαζί μου, εγώ το άφηνα να παίξει μόνο του για να καταφέρω να τελειώσω όλη εκείνη τη δουλειά που πάντα έφερνα από το γραφείο στο σπίτι.
Αν σου θυμίζει κάτι αυτό από τη δική σου καθημερινότητα, τότε ίσως να πρέπει να συνεχίσεις να διαβάζεις.
- Το «παίζει μόνο του» — αυτό είναι καλό, έτσι δεν μας λένε;
Οι νέες προσεγγίσεις στη γονεϊκότητα μιλούν για σεβασμό στην αυτονομία, για ανεξάρτητα παιδιά, για «μη παρεμβατικότητα». Δεν λέω, όλα έχουν τη θέση τους. Αλλά κάπου εκεί, ανάμεσα στα «δεν χρειάζεται να παίζεις συνέχεια μαζί του» και στο «άφησέ το να βαρεθεί», εμείς… χαθήκαμε.
Πιστέψαμε ότι το παιδί που κάθεται μόνο του στο πάτωμα είναι απλώς ώριμο. Ότι αν δεν μας φωνάζει συνέχεια να παίξουμε, τα καταφέρνει μόνο του και δεν μας θέλει. Δεν καταλάβαμε ότι συχνά αυτό δεν είναι ένδειξη ανεξαρτησίας αλλά απόσυρσης.
- Η σιωπηλή απομάκρυνση
Πίσω από την ανεξαρτησία ενός μικρού παιδιού μπορεί να κρύβεται η παραίτηση. «Η μαμά είναι πάντα στο κινητό», σκέφτεται. «Ο μπαμπάς έχει δουλειά στον υπολογιστή». Κι έτσι, σιγά σιγά, μαθαίνει να μη ζητάει. Να μη διακόπτει. Να παίζει μόνο του.
Το πρόβλημα δεν είναι το solo play από μόνο του. Το πρόβλημα είναι όταν το «μόνο του» είναι ο κανόνας, όχι η επιλογή. Όταν έχει γίνει αποτέλεσμα έλλειψης προσοχής. Όταν εμείς, οι μεγάλοι, του έχουμε μάθει —άθελά μας— ότι η παρουσία μας δεν είναι διαθέσιμη.
- Πού έιναι οι γονείς;
Οι ενήλικες σήμερα περνούν σχεδόν το ήμισυ της μέρας τους μπροστά από οθόνες. Σύμφωνα με έρευνα του Exploding Topics, ο μέσος άνθρωπος αφιερώνει περίπου 6 ώρες και 38 λεπτά την ημέρα σε οθόνες, ενώ στις ΗΠΑ ο μέσος χρόνος ανεβαίνει στις 7 ώρες και 3 λεπτά. 6 ώρες την ημέρα μπροστά σε οθόνες. Και όχι, δεν εννοούμε για δουλειά μόνο. Εννοούμε Instagram, TikTok, Netflix. Ναι, κι εγώ.
Οι γονείς, συχνά χωρίς να το αντιλαμβάνονται, φτάνουν να είναι «ψηφιακά παρόντες αλλά συναισθηματικά απόντες»: φαινόμενο γνωστό ως phubbing, δηλαδή όταν προτιμούν το κινητό από την αλληλεπίδραση με τα παιδιά τους. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη ποιότητα χρόνου με τα παιδιά, τα οποία μπορεί να υποφέρουν από έλλειψη προσοχής και συναισθηματική απόσταση.
Και μετά, αναρωτιόμαστε γιατί τα παιδιά ζητούν tablet από τα 2 τους χρόνια.
Μηχανισμός: πώς η οθόνη επηρεάζει την αλληλεπίδραση
Οι οθόνες απορροφούν χρόνο που διαφορετικά θα αφιερωνόταν σε ποιοτική αλληλεπίδραση — συζητήσεις, παιχνίδι, κοινά βιώματα. Η Mayo Clinic τονίζει ότι το απερίσπαστο παιχνίδι και οι συνομιλίες με τους γονείς είναι πολύ πιο ωφέλιμες από οποιαδήποτε ψηφιακή δραστηριότητα .
Όταν οι γονείς είναι απορροφημένοι από τις οθόνες, τα παιδιά στερούνται:
- Ενθάρρυνση για σχέσεις, κοινωνική μάθηση
- Γλωσσική ανάπτυξη μέσω αλληλεπίδρασης
- Ψυχολογική ασφάλεια και προσοχή
Αντίθετα, η συνεχιζόμενη έκθεση στην οθόνη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με την προσοχή, τον ύπνο και τη συμπεριφορά.
- Το πιο ακριβό δώρο που τους λείπει
Δεν είναι τα παιχνίδια που δεν έχουν. Ούτε οι δραστηριότητες. Ούτε το καλύτερο σχολείο. Είναι το βλέμμα μας. Η προσοχή μας. Αυτή που δεν δίνει ειδοποίηση και δεν έχει swipe up.
Όταν ήμασταν μικροί, θυμάστε; Θυμόμαστε ακόμα εκείνο το βλέμμα της μαμάς όταν μας διάβαζε παραμύθια. Ή το γέλιο του μπαμπά όταν έπεφτε κάτω προσποιούμενος τον δράκο. Τα παιδιά μας, τι θα θυμούνται;
Τι λένε οι επιστήμονες για το «παίζω μόνο μου»
Ας είμαστε δίκαιοι. Το να παίζει μόνο του ένα παιδί έχει όντως οφέλη:
- Μαθαίνει να δημιουργεί
- Αναπτύσσει φαντασία
- Εξασκεί αυτονομία
Αλλά… μόνο αν έχει ήδη νιώσει επάρκεια σχέσης, ασφάλειας και σύνδεσης με εμάς.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP), για παιδιά 2–5 ετών:
- Επιτρέπεται έως 1 ώρα οθόνης την ημέρα
- Πρέπει πάντα να υπάρχει γονική συνοδεία και αλληλεπίδραση
Τα ίδια επισημαίνουν και μελέτες που δείχνουν ότι χωρίς παρουσία ενήλικα:
- Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος συναισθηματικής απομόνωσης
- Εμφανίζονται καθυστερήσεις στην ομιλία και στη ρύθμιση συναισθημάτων
Μη με παρεξηγείς – Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο
Ξέρω. Το έχω ζήσει. Το έχω περάσει. Το δούλεψα πολύ. Γι’ αυτό και δεν είμαι εδώ για να σε κρίνω. Το να είσαι γονιός το 2025 δεν έχει καμία σχέση με το πώς ήταν παλιά. Είμαστε κουρασμένοι, καλύτερα ενημερωμένοι, πιο πιεσμένοι και λιγότερο παρόντες — χωρίς να φταίμε εντελώς.
Αλλά…
Τα παιδιά μας δεν χρειάζονται τους τέλειους γονείς. Χρειάζονται γονείς που θα είναι εκεί για εκείνα. 100% εκεί για εκείνα.
- Ο χρυσός κανόνας: ισορροπία μεταξύ solo play και ποιοτικής σχέσης
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι:
Για παιδιά κάτω των 5 ετών, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) συνιστά όχι περισσότερο από 1 ώρα οθόνης την ημέρα, και πάντα με παρουσία και σχολιασμό από τον γονέα.
Η ποιότητα έχει μεγαλύτερο βάρος από την ποσότητα. Το αυτόνομο παιχνίδι (solo play) πρέπει να εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο σταθερής (και με ενσυναίσθηση) παρουσίας των γονέων.
Επομένως, το «παίζω μόνο μου» γίνεται επικίνδυνο όταν αντικαθιστά ή υποκαθιστά την ουσιαστική γονική παρουσία που χρειάζεται το παιδί.
Ρίσκα όταν το «παίζω μόνο μου» αντικαθιστά την αλληλεπίδραση
Γλωσσική καθυστέρηση & γνωστικές δυσλειτουργίες: Μελέτες δείχνουν ότι πάνω από 2 ώρες οθόνης την ημέρα συνδέονται με καθυστέρηση ομιλίας (2 έως 4 ετών) και μειωμένη εκτελεστική λειτουργία .
Συναισθηματική ανωριμότητα & αυξημένα ξεσπάσματα: Χρήση tablet ως ψηφιακού «ηρεμιστικού» συχνά οδηγεί σε περισσότερες εκρήξεις θυμού . Αυτό υποδεικνύει ότι τα παιδιά δεν μαθαίνουν να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο.
Κοινωνική απομόνωση: Χωρίς συνεχή αλληλεπίδραση, τα παιδιά χάνουν ευκαιρίες για μάθηση. Η επαφή ενισχύει την ανάπτυξη, αντίθετα με τη στατική παρακολούθηση οθόνης .
Εξάρτηση και φτωχή ψυχική υγεία: Η παρατήρηση γονέων να εστιάζουν σε οθόνες προάγει τη δική τους εξάρτηση (phubbing), και αυτή μεταφέρεται στα παιδιά — οδηγώντας σε κακή συναισθηματική σύνδεση και αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης.
Τι μπορείτε να κάνετε ως γονείς: πρακτικές λύσεις
Θέστε όρια: Ακολουθήστε τις οδηγίες της AAP — μηδέν για <18 μηνών, μέχρι 1 ώρα/day για 2–5 ετών, πάντα με γονική συμμετοχή.
Ενισχύστε την ποιοτική αλληλεπίδραση: Παιχνίδι μαζί τους, βόλτες, συζητήσεις — ο χρόνος αυτός είναι ανεκτίμητος.
Μη χρησιμοποιείτε οθόνες ως «ηρεμιστικό»: αντί για tablet, δώστε βιβλία, βάλτε μουσική και πραγματική σύνδεση για να αντιμετωπίσετε ξέσπασμα.
Αποφύγετε phubbing: Κατά τη διάρκεια γευμάτων, βόλτας και παιχνιδιού, αποσυνδέστε κινητά — αφιερώστε τον χρόνο σας 100% σε εκείνα.
Συμπέρασμα
Το «παίζω μόνο μου» μπορεί να προσφέρει θετικά, αλλά μόνο όταν δεν υποκαθιστά την ουσιαστική σύνδεση με τη μητέρα και τον πατέρα. Σε έναν κόσμο όπου η ψηφιακή απομόνωση εδραιώνεται, η ισορροπία ανάμεσα στον ψηφιακό χρόνο και την ανθρώπινη επαφή καθορίζει το αν το παιδί θα αναπτυχθεί υγιώς ή υπό το βάρος συναισθηματικών, κοινωνικών και γνωστικών ελλείψεων.
Να θυμάστε: η κάθε επιπλέον ώρα με οθόνη πέρα από την ώρα της σύστασης, όταν συνοδεύεται από απουσία του γονιού, δεν αφήνει χώρο για γέλιο, συνομιλία, μάθηση κι αγκαλιά. Γιατί στο τέλος, η ουσία —κυρίως για τα παιδιά— είναι να παίζουν μαζί σας.
Μια τελευταία σκέψη
Το παιδί σου δεν θέλει την προσοχή σου 24/7. Θέλει να νιώσει ότι όταν σε χρειαστεί, είσαι εκεί. Όχι με το σώμα. Με το μυαλό. Με την καρδιά.
Μην αφήνεις τα καινούρια στιλ γονεϊκότητας να σου κλέψουν το πιο απλό πράγμα: το να είσαι ο άνθρωπος που έχει χρόνο για το παιδί του.
Ας είμαστε εκεί. Πριν γίνουν μεγάλα. Πριν αρχίσουν να παίζουν μόνα τους και στα αλήθεια να μη μας χρειάζονται πια.
