Τι περιλαμβάνει ο προγεννητικός έλεγχος; Όλες οι διαγνωστικές και προγνωστικές εξετάσεις που θα σας οδηγήσουν στη μητρότητα με ασφάλεια.
Κάθε γυναίκα που προγραμματίζει να μείνει έγκυος ή έχει ήδη δει το θετικό τεστ εγκυμοσύνης ένα από τα πρώτα πράγματα για τα οποία ενημερώνεται από το γιατρό της είναι ο λεγόμενος «προγεννητικός έλεγχος» – με αυτό τον όρο περιγράφουμε τις οδηγίες παρακολούθησης μιας εγκύου από το μαιευτήρα-γυναικολόγο. Εμείς απευθυνθήκαμε στον Μακάριο Ελευθεριάδη, καθηγητή Μαιευτικής-Γυναικολογίας-Εµβρυοµητρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, για να μάθουμε τι ακριβώς περιλαμβάνει ο προγεννητικός έλεγχος και πώς έχει διαμορφωθεί στο σήμερα.
Αυτό που τονίζουν οι ειδικοί είναι ότι οι γυναίκες, αλλά και γενικά τα ζευγάρια που περιμένουν παιδί δεν θα πρέπει ποτέ να ξεχνούν ότι η εγκυμοσύνη είναι μια φυσιολογική διαδικασία, κατά την οποία ενδεχομένως να γίνουν κάποιες παρεμβάσεις, με γνωστά ωστόσο και αποδεδειγμένα πάντα οφέλη, οι οποίες πρέπει να είναι –το σημαντικότερο– αποδεκτές από τις μέλλουσες μητέρες. Φυσικά, οι γενικές αυτές οδηγίες αφορούν γυναίκες υγιείς, που κυοφορούν ένα μόνο έμβρυο και των οποίων η εγκυμοσύνη εξελίσσεται ομαλά. Η αναγνώριση παραγόντων κινδύνου από το ιστορικό της εγκύου, από κλινικά ευρήματα ή συμπτώματα κατά τη διάρκεια της κύησης και παθολογικά αποτελέσματα από το βασικό προτεινόμενο εργαστηριακό έλεγχο επιβάλλει τη διενέργεια ειδικών κατά περίπτωση διαγνωστικών εξετάσεων και ενδεχομένως θεραπευτικών παρεμβάσεων από το γιατρό, εξατομικευμένα για κάθε έγκυο.
Πότε ξεκινά ο προγεννητικός έλεγχος
Η έναρξη της προγεννητικής φροντίδας ορίζεται πριν από τη 10η εβδομάδα της κύησης (π.χ., έλεγχος του βάρους, της αρτηριακής πίεσης, εργαστηριακή αξιολόγηση γυναικών με χρόνιες ασθένειες) και, όταν η εγκυμοσύνη είναι προγραμματισμένη ή αν υπάρχει κάποιο ειδικό πρόβλημα (π.χ., μια χρόνια νόσος), η παρακολούθηση πρέπει να ξεκινά πριν από τη σύλληψη ακόμα, τόσο από το μαιευτήρα-γυναικολόγο όσο και από τον ειδικό γιατρό όταν συνυπάρχει χρόνια νόσος.
Τι περιλαμβάνει
Ο γυναικολόγος στις τακτικές και προγραμματισμένες επισκέψεις της επιτόκου στο ιατρείο του θα δρομολογήσει εξετάσεις και θα διερευνήσει κάποια πιθανά ιατρικά ενδεχόμενα. Έτσι θα:
- Πάρει αναλυτικό ατομικό ιατρικό ιστορικό, όσον αφορά τόσο το παθολογικό όσο και το μαιευτικό κομμάτι.
- Κάνει φυσική εξέταση, που περιλαμβάνει μέτρηση της αρτηριακής πίεσης του αίματος και καταγραφή του βάρους και του ύψους της μέλλουσας μητέρας.
- Ζητήσει να γίνει γενική αίματος και ούρων, καλλιέργεια ούρων (για να διερευνηθεί αν υπάρχουν παθογόνοι μικροοργανισμοί στα ούρα) και καλλιέργεια κολπικού υγρού στην κοιλότητα του κόλπου της γυναίκας.
- Εξετάσει τη λειτουργία των νεφρών και του ήπατος.
- Ελέγξει το ενδεχόμενο ύπαρξης σακχαρώδους διαβήτη. Οι γυναίκες που δεν έχουν διαγνωσμένο διαβήτη πριν ή στην αρχή της εγκυμοσύνης πρέπει να υποβάλλονται σε καμπύλη ανοχής γλυκόζης μεταξύ της 24ης και της 28ης εβδομάδας κύησης.
- Βρει την ομάδα αίματος και το ρέζους της εγκύου (αν είναι αρνητικό, θα πρέπει να ελεγχθεί και του συντρόφου της).
- Κάνει έλεγχο εμμέσου Coombs.
- Διερευνήσει την ύπαρξη ή όχι φορείας μεσογειακής αναιμίας αλλά και δρεπανοκυτταρικής αναιμίας. Σε περίπτωση που είναι θετικό κάτι από τα δύο, χρειάζεται να ελεγχθεί και ο σύντροφος της γυναίκας.
- Ελέγξει αν η γυναίκα έχει περάσει στο παρελθόν (αν έχει αντισώματα) κάποιες λοιμώδεις νόσους όπως είναι η ερυθρά, ο κυτταρομεγαλοϊός και η τοξοπλάσμωση, αλλά και κατά πόσο είναι φορέας ιών όπως η ηπατίτιδα Β και C, ο HIV κ.ά.
- Ελέγξει τη λειτουργία του θυρεοειδή.
Τα απαραίτητα υπερηχογραφήματα
Ο βασικός υπερηχογραφικός έλεγχος της κύησης ενός μόνο εμβρύου όπου δεν υπάρχουν επιπλοκές θα πρέπει να περιλαμβάνει τις ακόλουθες εξετάσεις:
- Υπερηχογράφημα μεταξύ της 11ης και της 14ης εβδομάδας (εξέταση αυχενικής διαφάνειας), που συνοδεύεται από βιοχημικές εξετάσεις (β-HCG και PAPP-A) και κατόπιν οι γονείς ενημερώνονται για την πιθανότητα το έμβρυο που κυοφορείται να φέρει το σύνδρομο Down. Σε κάθε περίπτωση, ένα ζευγάρι μπορεί, άσχετα με τις πιθανότητες, να επιλέξει τον έλεγχο με εξέταση του ελεύθερου DNA που κυκλοφορεί στο αίμα της μητέρας (cfDNA, μη διαγνωστική εξέταση με αυξημένη ωστόσο ευαισθησία για την ανίχνευση του συνδρόμου Down) ή διαγνωστικές εξετάσεις με τις οποίες αποκλείονται πλήρως όλες οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Αυτές οι εξετάσεις είναι η αμνιοπαρακέντηση και η λήψη χοριακών λαχνών.
- Υπερηχογράφημα δεύτερου τριμήνου κύησης (ανατομικών ανωμαλιών/Β΄ επιπέδου, μεταξύ της 20ής και της 23ης εβδομάδας). Σε αυτό τον έλεγχο, προτείνεται και η υπερηχογραφική εκτίμηση του μήκους του τραχήλου καθώς συμβάλλει στην εκτίμηση της πιθανότητας πρόωρου τοκετού. Γίνεται επίσης μέτρηση της αντίστασης της ροής αίματος στις μητριαίες αρτηρίες με χρήση Doppler για την πιθανότητα προεκλαμψίας.
- Υπερηχογράφημα ελέγχου της εμβρυϊκής σωματικής αύξησης στο τρίτο τρίμηνο της κύησης, μεταξύ της 32ης και της 36ης εβδομάδας.
Πλέον συνισταται
Οι έγκυοι να υποβάλλονται σε έλεγχο για αποικισμό β-αιμολυτικού στρεπτόκοκκου (GBS) με λήψη επιχρίσματος εισόδου κόλπου και ορθού μεταξύ της 36ης και της 37ης εβδομάδας.
Πληθυσμιακός έλεγχος για προεκλαμψία από το πρώτο τρίμηνο της κύησης (πραγματοποιείται με βάση παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης προεκλαμψίας από το ατομικό και μαιευτικό ιστορικό της μητέρας, την αρτηριακή της πίεση, το Doppler των μητριαίων αρτηριών και τη βιοχημεία πρώτου τριμήνου – μέτρηση PLGF) και χορήγηση ασπιρίνης ως πρόληψη της προεκλαμψίας στις κυήσεις υψηλού κινδύνου.
Εμβολιασμός σε όλες τις εγκύους έναντι του ιού της γρίπης κατά την ετήσια περίοδο εμβολιασμού, ανεξαρτήτως εβδομάδας κύησης, καθώς και μία δόση Tdap (έναντι τετάνου-διφθερίτιδας-κοκκύτη) μεταξύ 27ης και 36ης εβδομάδας της κύησης. Όσον αφορά τον εμβολιασμό έναντι του COVID-19, έχει εκδοθεί ειδική οδηγία, ενώ σύντομα θα μπει στο πρόγραμμα και το εμβόλιο έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV).
